Waar is het antimilitarisme gebleven?
Een van de zeven onderwerpen waarover je de laatste tijd in het geheel niets meer hoort, is antimilitarisme.
De brute invasie van Oekraïne door Poetin doet mensen steeds meer gewennen aan een gemilitariseerde samenleving. Telkens de acteur-president Zelensky in een legergroen T-shirt op het tv-scherm, alsmede dappere en slimme Oekraïense soldaten die voor hun vaderland vechten. Mannen. Juist in een tijd dat in ons eigen land de grote historische betekenis van vrouwen in het verzet tegen de Duitsers steeds meer aandacht krijgt, zien we een conservatief land waarin vrouwen thuisblijven en we vinden dat kennelijk gewoon.
Poetin heeft volgens ons demissionaire kabinet een ‘crisis’ veroorzaakt en daar is het dol op, net als de beoogde opvolger, kabinet-Schoof. Een eigen defensie-industrie en overal nieuwe kazernes en militaire vliegvelden. Onder crisiswetgeving hebben Defensie en haar projectontwikkelaars vrij spel, oftewel staan provincie en gemeenten buiten spel. Hugo de Jonge wil dat ook voor de woningbouw, zo’n crisis, projectontwikkelaars die lekker kunnen losgaan en lagere overheden die machteloos mogen toezien. Het Limburger Sterrenbos is toch niet voor niets gerooid, mensen, Nedcar is dood, maar leve Defensie!
Zelfs GroenLinks/PvdA stelt dat er zoveel mogelijk wapens moeten worden geproduceerd ‘om Poetin tegen te houden’. Misschien is dat niet geheel onverstandig, maar het is evenmin vanzelfsprekend als vrouwen die het vechten moeten overlaten aan mannen. Wapenfabrikanten zullen nooit de bondgenoten van links worden en dienen te allen tijde te met gepaste weerzin worden gewantrouwd.
In plaats daarvan worden in ons land mensen gewantrouwd die aandringen op onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland. Verraders.
Met terugwerkende kracht wordt in dit kader mannen van mijn generatie verweten dat we niet in militaire dienst wilden. Laf waren we volgens publicisten als Herman Vuijsje. Alsof we Oekraïense deserteurs waren. Maar toen ik in 1967 werd gekeurd, kon het leger maar een derde van ons herbergen. Zo werden blindelings jongens afgekeurd die vegetariër of homoseksueel waren. En tot hun verdriet ook de helden van Vuijsje, die wat graag in dienst wilden, maar te klein of te groot, slechthorend, een sterke bril droegen, platvoeten hadden of aan ongezonde geweldfantasieën leden.
Lafheid, luiheid of wereldvreemd pacifisme? Wij wilden niet in een leger dienen dat deel uitmaakte van de NAVO, waarvan de absolute leider, de VS, in een smerige oorlog met Vietnam was verwikkeld en intrigeerde in de buurlanden. Van de NAVO-landen werden er op dat moment minstens vier door een militaire dictatuur geregeerd: Spanje, Turkije, Griekenland en Portugal. Het laatste land was verwikkeld in verschillende koloniale oorlogen. Duitsland en Oostenrijk (het laatste land is formeel geen NAVO-lid) kenden tot in die dagen politici en overheidsdienaars die zich in de oorlog nogal fout hadden gedragen.
Pacifist waren we niet, als het ging om de strijd van bevrijdingsbewegingen tegen de koloniale machten. Of die tegen de Apartheid en andere dictaturen. Met alle respect voor mensen als Gandhi uiteraard.
Bovendien konden we door laaggeletterde sergeants worden uitgescholden voor ‘homo’, ‘wijf’, ‘mietje’ of erger, ‘interlektieel’, als we ons in hun ogen onvoldoende uitsloofden. Voor ons geen beledigingen, maar wel degelijk voor deze onderofficieren. Daarnaast verwezen ze met sadistisch genoegen rekruten met Beatles-haar naar de kapper. Ongelovige en agnostische dienstplichtigen werden uiteraard lastiggevallen door legerpredikanten of -pastoors. Geen summer of love in het leger van 1967.
Het was de tijd dat bij militaire festiviteiten de aanwezigen op de volgende manier werden welkom geheten: ‘de officieren met hun dames, de onderofficieren met hun echtgenotes en de manschappen met hun vrouwen.’ Bij de cavalerie schreeuwden officieren ‘Blijf met je poten van de benen van dat paard af.’ Toen een vriend van mij dat destijds vol walging aan een huisgenoot vertelde, reageerde die met ‘Nou en?’ Lid van het Leidse Pro Patria, een clubje dat in 1831 had mee gestrompeld in de Tiendaagse Veldtocht tegen ‘het opstandige Belgische adderengebroed’.
Wat sterk bijdraagt aan het huidige, sluipende proces van militarisering, zijn de privileges van de veteranen en de status van de militaire Willemsorde, de allerhoogste die ons land kent.
Veteranen. We zagen hoe de boze boeren met hun omgekeerde vlaggen zich in het geheel niets aantrokken van de smeekbeden van veteranen, wier kameraden immers ooit waren weggevoerd in met Nederlandse vlaggen afgedekte kisten. Ondanks de BBB zie ik Mart de Kruif wel staatssecretaris van Defensie worden, zo niet minister.
Veel met zijn kop op tv en afkomstig uit het werkveld, zie ook de zeer succesvolle D66-minister Ernst Kuipers. Bovendien heeft de Kruif bijna net zoveel lintjes op zijn borst als ons staatshoofd tijdens de Veteranendag. Een MAN vooral. Want bij een serieuze crisis – Poetin en Zelenksky – moeten wij toch niet denken aan vrouwen als Jeanine Hennis, Ank Bijleveld en Kajsa Olongten.