Waar blijft onze quinoa?

Dat quinoa populair is, weten we nu wel. Onder sommigen zelfs zó populair, dat ze hun kind ernaar vernoemen. Dat bleek uit de kindernamenlijst 2013 die SVB publiceerde.. Maar dat terzijde. Ik wil het hier vooral even hebben over de lege schappen.

Superzaadje quinoa wordt de laatste tijd slecht geleverd in Nederland. Daar besteedde zelfs de NOS aandacht aan. Op Twitter circuleren foto’s van lege schappen. Leveranciers voelen zich genoodzaakt om klanten uitleg te geven. “Door de wereldwijd gestegen vraag is quinoa beperkt leverbaar”, staat er in het lege schap van Marqt. Ook leverancier NatureCrops informeerde haar klanten:

“De tijdelijke piekprijs wordt veroorzaakt door lokale quinoa-boeren die hun quinoa de afgelopen maanden slechts mondjesmaat wilden verkopen, om zo hun verkoopprijs op te drijven”, stond op de Facebookpagina.

Een halve kilo quinoa kostte bij leverancier Terrasana eerst 3,95 en nu 7,95. De quinoa van EkoPlaza is in prijs bijna verdubbeld: Een halve kilo kostte 3,99. Nu is dat 6,95 euro. Je vraagt je af; wat is er aan de hand?

Die vraag stelde ik mijn Peruaanse vriend Adrian Costa. Ik ontmoette hem vorig jaar toen ik in de Andes quinoa-plantages bezocht. “Hier hebben we nog genoeg”, zegt hij. Adrian werkt bij Ecoandino, een bedrijf dat verschillende Zuid-Amerikaanse superfoods exporteert. “Vooral biologische quinoa is steeds duurder”, vertelt hij. Omgerekend 6,50 euro per halve kilo. “Maar onze schappen zijn niet leeg”, zegt hij. Peruanen laten de quinoa niet alleen liggen vanwege de hoge kosten, maar vinden het product (dat zij al vijfduizend jaar eten) ook ‘uncool’. “Het is voedsel voor de armen”, zegt Adrian. “Een Peruaan met geld eet westers eten zoals patat of gefrituurde kip.”

Terug naar onze lege schappen en de waarom vraag. Vorig jaar sprak ik ingenieur Anamaria Altamirano. Zij werkt voor Inia, onderdeel van het Peruaanse ministerie van Landbouw. Ze begeleidt boeren die quinoa verbouwen. “De vraag stijgt nog steeds, maar we hebben hier nog genoeg”, zegt ze. “Maar wat er met de quinoa gebeurt zodra de tussenpersonen het hebben opgehaald is moeilijk na te gaan”, zegt ze. Anamaria denkt dat exporteurs partijen quinoa vasthouden om de prijs op te drijven. Agrariër Rens Kuijten heeft hetzelfde idee. Hij was in Bolivia om onderzoek te doen naar quinoa. “Boeren speculeren met de prijs”, denkt hij. “En er is veel meer vraag dan aanbod.” Een reden voor die toenemende vraag is de VN. Zij riep 2013 uit tot “Jaar van Quinoa”. Boze quinoafans geven de VN de schuld van de plotselinge, enorme stijging van de vraag.

Veel quinoa-eters zijn bezorgd dat wij het eten van Peruanen en Bolivianen opeten, omdat het voor hen te duur is geworden. Maar als ik terugdenk aan mijn tijd in Peru zijn het vooral de positieve verhalen die mij zijn bijgebleven. Ik sprak veel boeren wiens kinderen naar school gaan dankzij quinoa. “Mijn zoon studeert nu”, vertelde een trotse boer. “Zonder quinoa had ik geen geld gehad om hem te laten studeren.” De meesten verdienen twee keer zoveel als toen ze nog aardappelboer waren. De boeren die ik sprak woonden in gebieden waar weinig tot geen supermarkten zijn. Ze eten wat ze verbouwen: quinoa dus.

Rens maakt zich zorgen om de marktwerking, maar is ook bezig met vernieuwing. Hij wil in Frankrijk verbouwde, conventionele quinoa zónder het bittere smaakje naar Nederland halen. “Ik verwacht het eind dit jaar te kunnen leveren”, zegt hij. Ook experimenteert hij al een tijd met Nederlandse quinoa in Brabant. Het is wachten tot de schappen zich vullen met quinoa van Europese bodem. Maar of al die Peruaanse kinderen tegen die tijd nog naar school kunnen?