Vrouwenquotum? Nee, geen goed idee

Oud seksisme los je niet op met nieuw seksisme.

Trots meldt de Volkskrant (18 juni 2024) “TU Eindhoven trekt na radicaal beleid spectaculair meer vrouwelijke medewerkers aan”. Dat dit goeddeels gelukt is door vrouwelijk talent uit het buitenland af te romen, laten we maar even buiten beschouwing want er zijn belangrijker reden waarom dit beleid fundamenteel verkeerd is. Vier redenen om definitief te kappen met vrouwenquota (of mannenquota of etnische quota of welk quotum dan ook).

Seksisme
Allereerst is het beleid inherent seksistisch. Essentie van seksisme en racisme is dat een individu niet als individu maar als een lid van een abstract categorie wordt behandeld. Bijvoorbeeld mannen of vrouwen. Kenmerken en zonden van die groep worden op het individu geprojecteerd. Maar: een man die nu leeft is niet schuldig aan onderdrukking of achterstelling van vrouwen doorheen de geschiedenis. Het TU beleid straft hem echter wel door hem bewust in een achterstandspositie te manoeuvreren. Oud seksisme los je niet op met nieuw seksisme.

Neusje van de zalm
Speciaal op een topinstituut als een Technische Universiteit is een quotumsysteem funest. De relatie tussen competenties en prestaties is in eenvoudig werk lineair (de beste stratenmaker legt misschien dubbel zoveel stenen als de gemiddelde stratenmaker en drie keer zoveel als een collega in het onderste kwartiel). In creatieve, innovatieve, ondernemende en wetenschappelijke werkzaamheden echter is die verhouding exponentieel; een zeer kleine elite aan uitvinders, componisten en ondernemers is verantwoordelijk voor het overgrote deel van de kwalitatieve output.

Als je de poel waaruit je talent kunt vissen tot de helft reduceert (feitelijk zelfs tot vijf of tien procent, omdat dit ook het percentage vrouwen is dat in die richtingen afstudeert) dan is de kans dat je het absolute toptalent eruit vist naar rato gekrompen. En laat dit nu juist iets zijn wat we niet moeten willen gezien de grote maatschappelijke crisissen (energie, klimaat, veiligheid) die we op te lossen hebben. Ook het argument dat meer diversiteit tot meer innovatie of productiviteit leidt, kan makkelijk ontkracht worden. Dit gaan namelijk alleen op voor cognitieve diversiteit en amper voor etnische of genderdiversiteit.

Rolmodel
Het derde argument heeft te maken met rolmodellen. Meisjes zouden vrouwelijke hoogleraren nodig hebben om aangemoedigd te worden net zo hoog te reiken. Weer fout, want je legt de nadruk op ongekozen eigenschappen. Ik ben zelf docent. Ik wil een rolmodel zijn voor mijn studenten. Maar niet omdat ik man, wit, hetero of niet-gehandicapt ben. Wel omdat ik boeken schrijf, lezingen geef, een boeiende carrière achter me heb en deskundig ben op interessante onderwerpen. Of omdat ik uit een familie kom waarin ik de eerste was die ging studeren. Hiermee wil ik mijn studenten inspireren.

Toxische werksfeer
Tot slot veroorzaken quota een toxische sfeer. Als ik naar een ziekenhuis ga en daar een vrouwelijke of zwarte arts tref, moet ik niet in de verleiding komen te denken dat die eigenlijk niet capabel is maar daar zit vanwege een voorkeurs- of quotumbeleid. Idem voor een collega. Voorkeursbeleid treft dan ook vooral de vrouwen en mensen uit etnische minderheden die daar gewoon zitten omdat ze uiterst vakkundig zijn; zij worden ongevraagd met een nieuwe vorm van wantrouwen opgezadeld. Ook dat moeten we niet willen.

Kortom: vier belangrijke redenen nooit meer aan welk quotumbeleid dan ook te beginnen.