Vrouwen van Cinemien, jullie zijn en blijven pioniers

Een ode aan de vrouwen van Feministisch Filmkollektief Cinemien

Lieve vrouwen van Feministisch Filmkollektief Cinemien,

Tijdens de hoogtijdagen van de tweede feministische golf, in de herfst van 1974, kwamen jullie samen in het Amsterdamse Vrouwenhuis, aan de tot Nieuwe Vrouwengracht omgedoopte Nieuwe Herengracht. Daar erkenden jullie de noodzaak van meer vrouwen in filmproductie, distributie en vertoning. Door films te distribueren die door vrouwen waren gemaakt wilden jullie niet alleen de positie van vrouwelijke regisseurs verbeteren, maar ook de stereotiepe representatie van vrouwen in mainstream films doorbreken en het bewustzijn vergroten van de bijdragen van vrouwen aan de filmcultuur.

Met een eigen 16mm-projector reisden jullie stad en land af, van vrouwencentra tot cafés, scholen en organisaties. Iedere vertoning ging gepaard met een discussie, geleid door het collectief. Jullie films waren geen passief entertainment, maar vormden een startpunt voor gesprekken en bewustwording. Het was jullie missie om vrouwen te inspireren en kracht bij te zetten.

Film was jullie strijdwapen. Wat begon in dat gekraakte pand aan de Amsterdamse gracht, groeide uit tot een voorbeeldorganisatie die zijn impact ver buiten Nederland liet voelen.

Door films van vrouwelijke filmmakers en filmcollectieven van over de hele wereld, inclusief het Mondiale Zuiden, naar Nederland te brengen, gaven jullie het internationale feministische gedachtegoed een podium. Er ontstond een ruimte waarin vrouwen hun beelden en perspectieven konden verkennen en delen, en waarin gesprekken in een veilige omgeving konden worden gevoerd.

Dankzij jullie toewijding zijn historische films van vrouwelijke makers niet vergeten. In filmarchieven ontdekten jullie dat veel vroege films door vrouwen nooit hun weg naar de canon hadden gevonden en daardoor ‘verloren’ waren gegaan. Jullie wilden deze ‘vergeten’ films aankopen, uitbrengen en onder de aandacht brengen.

Misschien nog belangrijker is dat vrouwen dankzij jullie hebben geleerd dat hun verhalen ertoe doen, dat hun beelden waarde hebben en dat hun stemmen gehoord moeten worden. Jullie nalatenschap, een zorgvuldig samengestelde distributiecollectie die nu bij Eye Filmmuseum wordt bewaard - inclusief posters, foto's, filmdossiers en het bedrijfsarchief van 1974 tot 2006 - blijft een bron van inspiratie.

Vrouwen van Cinemien, jullie zijn en blijven pioniers. Ik dank jullie voor alles wat jullie hebben betekend en nog steeds betekenen voor vrouwen en vrouwelijke filmprofessionals die anno 2025 nog altijd strijden voor gendergelijkheid en representatie.

Met lieve groet,
Gerdien

Gerdien Smit is onderzoeker bij Eye Filmmuseum in Amsterdam. Van 6 t/m 26 maart viert Eye het nalatenschap van het Feministisch Filmkollektief Cinemien, met filmvoorstellingen uit de catalogus (1974-1989) en talks en events. De Tsjecho-slowaakse new wave-klassieker Daisies wordt landelijk in de filmtheaters uitgebracht.