Vrij reizen met je Netflix of Spotify-abonnement

Vandaag oordeelde het Europees Hof, de hoogste rechtbank van Europa, dat Nederland het downloaden van films en muziek uit illegale bron voor privégebruik niet meer mag toestaan.

Tot nu toe werd de thuiskopieheffing in het Nederlandse model gebruikt als compensatie voor houders van auteursrechten die door downloaden uit illegale bron schade zouden lijden. Het Nederlandse ministerie van Justitie liet weten dat door het oordeel het downloaden uit illegale bron per direct verboden is. 

Er is geen twijfel over mogelijk dat artiesten een redelijke compensatie voor hun werk moeten kunnen verdienen. Juist door technologische ontwikkelingen zijn er inmiddels nieuwere kansen voor muzikanten en filmmakers om een inkomen te verdienen dan de thuiskopieheffing of het najagen en beboeten van verspreiders van illegale kopieën. De populariteit van diensten als Spotify of Netflix laat zien dat mensen best bereid zijn te betalen voor muziek en films als die diensten een breed aantrekkelijk aanbod tegen een redelijke prijs bieden. Wel moeten we opletten dat dat geld bij de makers terecht komt!

Online diensten hebben grote moeite om in heel Europa voet aan de grond te krijgen dankzij het gefragmenteerde en verouderde Europese auteursrecht. Doordat het auteursrecht in Europa nog steeds nationaal geregeld is, moesten Duitsers 4 jaar lang wachten tot ook zij Spotify kregen omdat de Zweedse muziekdienst hun land meed vanwege de zware eisen van GEMA, de Duitse Buma/Stemra. Wie in Nederland betaalt voor een Netflix-abonnement kan daar op een zakenreis naar Londen of op vakantie in Spanje geen gebruik van maken. Hetzelfde geldt voor veel programma’s van de publieke omroepen: ze zijn niet op internet terug te zien als je niet in Nederland bent. Terwijl mensen vrij door Europa kunnen reizen, wordt data nog bij een virtuele grens tegengehouden.

Maar niet alleen de fragmentatie van het Europees auteursrecht belemmert aantrekkelijke Europese film- en muziekdiensten. Wie zijn dienst in heel Europa wil uitrollen, moet rekening houden met miljoenen mogelijke combinaties van uitzonderingen en beperkingen van het auteursrecht, waarvan sommige stammen uit de tijd dat de typemachine nog modern was. Vernieuwende diensten zijn daarom huiverig om de gigantische Europese markt met 500 miljoen potentiële klanten te betreden. Ze richten zich daarom liever op de Amerikaanse markt, waardoor Europa achter de feiten aan blijft lopen.

Al deze belemmeringen werken illegaal downloaden alleen maar in de hand. Zonder aantrekkelijk legaal aanbod, zetten mensen makkelijker de stap naar een illegale bron. Maar om een verbod op illegaal downloaden te handhaven zijn maatregelen nodig die een zware inbreuk op de privacy tot gevolg hebben, zo stelde ook de Consumentenbond eerder deze week vast.

Al met al is zo een situatie ontstaan waar noch artiesten, noch consumenten baat bij hebben. Het is dus de hoogste tijd om het auteursrecht in Europa te harmoniseren en te moderniseren. De uitspraak van het Europees Hof kan een zilveren randje krijgen: net als bij netneutraliteit geeft het Nederland de kans om een voortrekkersrol op zich te nemen.

Nederland moet nu het initiatief nemen om een gezamenlijk en modern Europees auteursrecht tot stand te brengen. Alleen zo kunnen we één Europese digitale markt creëren, waarin data net zo vrij van land naar land kan reizen als mensen zelf.