Vreemde taal

Maddy Hulshof is leerkracht, ze schrijft regelmatig over het opgroeien van haar zoon Gijs (15 PDD-NOS). Over mooie verrassende momenten maar ook over moeilijke keuzes. Gijs zit in de derde klas van regulier voortgezet onderwijs.

Het is 1 augustus 2014. De dag waarop Passend Onderwijs een wettelijke plicht is. Bij kinderen met autisme is er vaak sprake van een ontwikkelingsversnelling- en vertraging tegelijk. Dit vraagt een leerkracht die niet denkt in stereotypen. Een leerkracht die nieuwsgierig is. Een leerkracht die weet dat Engeland ook bij Europa hoort, ook al zit er een zee van ruimte tussen. 

Explosieve spieren We zitten samen over een rekenboek gebogen. Althans Gijs. Ik hou iets afstand en kijk welke van zijn spieren zich bewegen. Misschien zijn het de explosieve spieren die het boek weer snel van tafel schuiven. Het is vakantie en vandaag beginnen we met stof die bedoeld is voor kinderen die zeven jaar jonger zijn dan Gijs. Dit is niet de eerste poging. Het verschil met de voorgaande keren is echter dat het nu op zijn verzoek is. Hij is er klaar voor. Bijna twee meter knap jongmens boven een kinderrekenboekje. Het zou pijn moeten doen, als we al niet zoveel meegemaakt zouden hebben. “Dus je splitst gewoon het getal tot je bij een handige rekeneenheid bent en trekt vervolgens de rest ervan af?”, vraagt hij. Ik knik en slik. Zo mooi heb ik het als leerkracht nog nooit omschreven.

Niet alle mensen met autisme kunnen goed rekenen. Niet alle mensen met autisme zijn goed in detailwaarneming. Mensen met autisme zijn ook niet doof, harder praten helpt dus niet. Niet alle mensen met autisme hebben altijd structuur nodig. Niet alle mensen met autisme schelden op Duitsers. Niet alle mensen met autisme zijn goed in detailwaarneming.

Onverschrokkenheid Afgelopen weekend was ik op de Zwarte Cross bij de lezing van Gijs Horvers over autisme. Gijs Horvers is 35; heeft een eigen bedrijf; de tongval van een cabaretier; de onverschrokkenheid van iemand die wat heeft meegemaakt. En hij heeft autisme. Gijs begon zijn lezing met het leegstrooien van een pakje lucifers. “Er liggen 215 lucifers op de grond”, zei hij, “dat staat op het pakje”. Mensen met autisme zijn niet gek. “Het lijkt eerder of de maatschappij die stereotype kaders nodig heeft.” Autisme maakt het verschil bij de informatieverwerking en het gebruik van taal. Mensen met autisme zetten taal  in als informatie-instrument, voor mensen zonder autisme is taal eerder sociaal glijmiddel, volgens Horvers.

Kijk hier naar het Zwarte Cross filmpje.

Mijn eigen Gijs begreep op zijn vijfde wat er bedoeld werd als er Duits en Engels tegen hem gesproken werd. Hij verstond het niet maar begreep het wel. En waar hij nu in mavo-3 zijn rekenachterstand inhaalt, scoort hij met taal op eind vwo-niveau. Voor alles is een tijd. Het kost enorm veel energie als je ontwikkeling anders verloopt. Dan is het fijn dat er mensen zijn die zien dat je het ‘nog niet kunt’ in plaats van dat je het niet kunt. Of dat je iets al beheerst terwijl dat volgens het boekje nog niet zo hoort te zijn.

Leren en groeien Gijs Horvers is een bruggenbouwer. Ik zie mijn Gijs als een Engelsman op het vasteland. Zijn moedertaal is anders; hij is gewend links te rijden; betaalt met een andere munteenheid en in zijn land kun je alleen maar komen als je het water oversteekt. Mijn zoon komt iedere dag naar het vasteland om te leren en te groeien. Iedere dag weer moet hij alles vertalen; aan de andere kant van de weg rijden; geld wisselen. En hij doet het goed! Aan het eind van de dag mag hij weer terug, naar daar waar alles logisch is. Bijtanken. Muziek maken op de computer. Gijs maakt  muziek als een 25-jarige. Ver vooruit op eigen grondgebied.

Luister hier naar zijn nieuwste muziek.

“Wees nieuwsgierig naar mensen met autisme”, zegt Gijs Horvers aan het eind van zijn lezing. Stel vragen, wacht op antwoord. Er gaat een wereld open. Een andere taal, andere gebruiken, frisse vergezichten. Mijn Gijs heeft plannen voor de toekomst. Reële plannen, hij is eraan gewend dat niets zomaar gaat. De weg ernaar toe heeft hij zelf uitgestippeld. Hij gaat het redden, deze Engelsman op het vasteland.