Vreemde idealen

Vreemd. Daar waar het land in twee gelijke helften verdeeld leek toen het gedoogkabinet aantrad, lijkt nu vrijwel iedereen vrede te hebben met de val van het kabinet Rutte I. Bijzonder: Geert Wilders waakte over de geboorte van de gedoogconstructie en deed zelf ook weer het kaarslicht uit. Een beschouwing.

De resultaten van anderhalf jaar Rutte I zijn niet om over naar huis te schrijven. Zeker, elke minister en staatssecretaris heeft voldoende veren paraat ‘om er zich mee te tooien’,  laten we het maar stijlvol uitdrukken. Maar vraag het de willekeurige man op straat en hij zal zich hard over het bolletje moeten krabben. De animal cops, het boerkaverbod en 130 km/uur op sommige snelwegen, dat beklijft wel. Alhoewel, die maatregelen hebben het in zich om teruggedraaid te worden nu er een nieuwe ronde bezuinigingen aankomt. Animal cops worden weer Oom Agent en nu het CDA eindelijk geen rekening meer hoeft te houden met de boegbeeldprojecten van de PVV zal het boerkaverbod in de Eerste Kamer aangehouden worden. Blijft over 130 km/uur.

Het is echter flauw om de gedoogconstructie zo af te vallen. Een democratisch systeem levert nu eenmaal dit soort coalities op, en binnen datzelfde systeem is er een correctiemechanisme. Weg meerderheid? Nieuwe verkiezingen. Zo simpel is het. Mensen zullen altijd zeggen ‘zie je wel?’ en mensen zullen altijd leedvermaak hebben over de val van de ander, politici onderling voorop. Toch ben ik zelf blij met het bestaan van Rutte I. Die blijheid is pas later gekomen, want in het begin had ik ook enorme bedenkingen bij het idee dat de PVV in het centrum van de invloed én macht zou komen. Wat zou zo’n gedoogkabinet betekenen voor minderheden?

Mensen kun je pas echt beoordelen als ze macht hebben. Als ze kunnen beslissen over onze portemonnee en over onze toekomst. Dan zie je of een man een man is en een woord een woord. Het democratisch systeem kun je ook pas echt beoordelen als je het blootstelt aan de meest excentrieke politieke partijen die een samenleving kent. Dus hebben we nu met eigen ogen gezien dat Wilders een korte termijn politiek bedrijft. Voor de verkiezingen AOW heilig, een dag na de verkiezingen niet meer heilig. Zijn conclusie van het Catshuisakkoord: AOW wel weer heilig. We hebben echter ook gezien dat de democratie in Nederland werkt. Ook al is het politieke landschap versplinterd, politieke meerderheden moeten figuurlijk bij elkaar geschraapt worden.

Dat is iets om over na te denken en iets om hoop uit te putten. Wilders heeft zijn kans gekregen en hij zal heus wel nog een kans krijgen om een kabinet te vormen. Ik vermoed dat ik dan minder zorgen zal hebben over zijn politieke en maatschappelijke reikwijdte, ook al voel je dat het in de samenleving broeit van sentimenten die hij zo goed weet te verwoorden.

Ik zal meer zorgen hebben over de partijen die mét een partij als de PVV samen willen werken. Daar waar de PVV idealen heeft die afhankelijk zijn van de windrichting, zijn partijen als de VVD en het CDA gebouwd op fundamentele beginselen, op eeuwenoude idealen. Het gemak waarmee zij die idealen terzijde hebben geschoven in de voorbije regeerperiode is pas echt zorgelijk. Een ideaal is het waard om voor te vechten. De revoluties in het Midden-Oosten gaan bijvoorbeeld om die idealen, niet om de islam. Daar offeren mensen hun leven op voor een ideaal van vrijheid, gelijkheid en gelijkwaardigheid. Die strijd is in Europa en in Nederland gelukkig al gevoerd. De onderliggende liberale en christelijke idealen zijn het waard om niet verkwanseld te worden ten gunste van een altijd kortdurende periode van politieke macht.

Dus, niet de PVV hoeft zich te verantwoorden voor de voorbije periode, maar het CDA en de VVD zouden zich moeten verantwoorden. Niet naar de burger toe, maar naar zichzelf. De burger redt zich wel, hij is onafhankelijk en geeft zijn oordeel gewoon in het stemhokje. Een mooie glimmende spiegel zou in elke werkkamer van de VVD en het CDA niet misstaan. De samenleving is geen BV met 16 miljoen ZZP’ers. De samenleving is een bolwerk van sterk en zwak, van arm en rijk, van geloof en secularisme, van links en rechts, van dromen en ambities, van hoop en vertrouwen, van angst en wantrouwen. Als politieke partijen al die tegenstellingen aanscherpen in plaats van ze te nuanceren, hebben ze geen enkel ideaal meer.