Voor paniek over ‘boerin Koekoek’ is het nog een beetje vroeg

Van der Plas mag dan zo verstandig zijn afstand te nemen van de meest vergaande boerenacties, ze flirt wel degelijk met extremistische opvattingen.

Caroline van der Plas is al maanden druk bezig met het zoeken van namen voor de kandidatenlijsten bij de Provinciale Statenverkiezingen van volgend jaar maart. Haar partij, de BoerBurgerBeweging (BBB), gaat dan volgens de peilingen enorm groeien. Tot dusver is Van der Plas de enige volksvertegenwoordiger van deze club, maar het is vrijwel uitgesloten dat dat zo blijft. Wie weet wordt BBB bij de Statenverkiezingen zelfs wel de grootste partij van het land. Dat zou betekenen dat zij ook in de senaat de eerste viool gaat spelen, want zoals iedereen weet kiezen de Statenleden volgend voorjaar de Eerste Kamer.

Zoals ook iedereen weet lopen nieuwe partijen die plotseling een grote sprong voorwaarts maken het risico op hevig partijrumoer, gevolgd door geruzie en afsplitsingen. Dat is bijvoorbeeld gebeurd met de LPF in 2002 en ook met Forum voor Democratie in 2019. Twee partijen waarmee BBB in allerlei opzichten goed te vergelijken valt. Allebei kregen ze te maken met de toevloed van avonturiers en gelukszoekers.

Iedereen snapt dat Van der Plas geen herhaling wil van de dramatische gebeurtenissen in LPF en FvD. De kandidaten op haar lijsten moeten daarom aan hoge standaarden voldoen. Ze moeten niet alleen passen bij het ‘familiegevoel’ van haar partij, zoals ze zelf zegt, het mogen ook geen ‘rare mensen’ zijn, die onrust veroorzaken of ‘haantjesgedrag’ vertonen.

Vandaar haar intense speurtocht dus. Veel schapen met vijf poten heeft die voor zover bekend nog niet opgeleverd. De gegadigden die op dit moment zijn komen bovendrijven hebben soms een verleden als Forumlid. Het mag dan kloppen dat deze lieden ‘niet voor niks’ bij FvD zijn weggegaan, zoals Van der Plas snedig opmerkt, het maakt toch een ietwat ongelukkige indruk als je een beroep moet doen op tweederangs types.

Hoe is het eigenlijk verklaarbaar dat nieuwe partijen de verkeerde mensen trekken? Vooral natuurlijk doordat zij niet kunnen putten uit al lang bestaande plaatselijke afdelingen en netwerken. Oudere partijen kunnen dat wel. Zij beschikken bovendien over selectiemethodes om onwelkome belangstellenden er eerder uit te zeven, al gaat het ook daar soms mis. Het gevaar dat op persoonlijk fortuin beluste figuren zich aandienen wordt bovendien versterkt als een partij zich bedient van populistische standpunten en er een ‘van dik hout zaagt men planken’-stijl op nahoudt.

En dat doet BBB. Van der Plas mag dan zo verstandig zijn afstand te nemen van de meest vergaande boerenacties, ze flirt wel degelijk met extremistische opvattingen. De stelling dat de boeren moeten plaatsmaken voor woningen voor asielzoekers noemt ze weliswaar ‘te kort door de bocht’, maar de suggestie dat Nederland te veel vluchtelingen opvangt verwerpt ze niet. ‘Ik ben het ermee eens dat de immigratie veel te hoog is.’ 

Dat laatste standpunt zal heel wat kiezers aanspreken. Het plaatst haar wellicht niet helemaal op één lijn met PVV-leider Geert Wilders of FvD-voorman Thierry Baudet, heel veel scheelt het ook weer niet.

Van der Plas heeft laten doorschemeren dat ze ‘nog niet’ premier wil worden. Ze wil eerst haar partij uitbouwen tot een ‘vaste stabiele waarde’. Wanneer dat doel bereikt is, onthult ‘boerin Koekoek’ niet.

En dan? Voorlopig lijkt het me voor paniek een beetje vroeg. Eerst moet BBB maar eens de grootste worden, niet alleen volgend jaar, maar ook in 2025 (als Rutte IV het zo lang volhoudt) bij de Tweede Kamerverkiezingen. Het is helemaal niet ondenkbaar dat allerlei ‘rare mensen’ dan de hoofdrol spelen bij BBB.