Voor de verandering had Maarten van Rossem eens ongelijk met zijn opmerkingen over het slavernijverleden

Maarten van Rossem noemt in zijn podcast de excuses die koning Willem Alexander heeft aangeboden voor de slavernij overbodig en lulkoek. Hij vindt het net als veel Nederlanders onzin verontschuldigingen aan te bieden voor iets wat je voorzaten tweehonderd jaar geleden hebben aangericht.

Hij zou gelijk hebben als de vele autoriteiten van hoog tot laag die de afgelopen maanden excuses aanboden voor de slavernij, dit ook hadden gedaan. Dit is niet het geval. Je kunt aan de formuleringen aflezen dat er lang aan gewerkt is en geschaafd, juist om te voorkomen dat die indruk werd gewekt.

De burgemeesters, de commissarissen en de koning tenslotte, hadden het niet over voorouders maar over de instantie die zij nu vertegenwoordigden. Zij verontschuldigden zich voor het feit dat die instantie in het verleden slavernij, had bevorderd, gedoogd, noem maar op. Dit was zelfs met Willem Alexander het geval toen hij vergiffenis vroeg voor het gegeven dat de stadhouders en de koningen uit het Oranjehuis geen vinger hebben uitgestoken voor de slaven van destijds. Hij had het hier over hen als functionarissen, als ambtsdragers die in het verleden een functie bekleedden, vergelijkbaar met de zijne nu.

Er zullen er ongetwijfeld wijsneuzen opstaan die zeggen dat het koninkrijk der Nederlanden de rechtsopvolger is van de Bataafse Republiek en niet van de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën omdat die door een revolutie ten val kwam en dus werd vervangen door iets geheel nieuws. Dat houdt geen stand want de Bataafse Republiek heeft de slavernij gehandhaafd. Na kritiek op dit stelsel in de Nationale Vergadering stelde een commissie vast dat afschaffing, zoals die in Frankrijk al had plaats gevonden, nog niet zo gemakkelijk was en veel schade zou veroorzaken.

De volgende vraag die zich dan voordoet, is of het bij woorden en goede voornemens moet blijven. Uit Caribische kring klinkt de roep om herstelbetalingen. Ook daarover liet Van Rossem zich kritisch uit. Dit soort gelden kwamen volgens hem altijd verkeerd terecht en werden bijvoorbeeld gebruikt om gespecialiseerde instituten in het leven te roepen waarvan de medewerkers uit hun neus zaten te vreten. Dat was een nogal persoonlijke invulling van waar die herstelbetalingen terecht zouden moeten komen.

De voorstanders hebben om dit soort reacties van een oude brombeer gevraagd. Dat komt omdat ze geen duidelijk beeld schetsen van wat herstelbetalingen dan moeten inhouden en wie greep krijgt op de geldstromen en wie niet. Wie betaalt, wie ontvangt. Als daar geen duidelijkheid over komt, ontstaat er gegarandeerd een giftige discussie waarin je wordt doodgegooid met de uitdrukkingen 'gratis geld' en 'mag ik effe vangen'.

Overigens was het opvallend hoe weinig aandacht er is besteed aan wat Willem Alexander over de Nederlandse rol bij de slavenhandel in Azië te melden had. Die betrok hij nadrukkelijk bij zijn excuses en terecht. Waarschijnlijk zijn onder de Nederlandse vlag in Azië meer slaven verhandeld dan in Afrika en Latijns Amerika. Het wordt tijd dat ook dit deel van het koninklijk excuus een grote weerklank krijgt, in plaats van dat het blijft bij de eindeloze herhalingen en de byzantinische lofprijzingen van steeds weer dezelfde zinnetjes en de zelfvoldane vaststelling dat ze het in het buitenland allemaal óók zo geweldig vonden van onze koning.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst over politiek en geschiedenis. Nu: Poetin en zijn pensioendatum.