Volts relevantie in de gemeenteraad is onduidelijk, behalve in Maastricht

Maastricht zou een internationale stad moeten zijn, maar is dat in de praktijk niet echt.

Gemeenteraden versnipperen en dat heeft nogal wat gevolgen. Er zijn steeds meer fracties en gemeenteraadsvergaderingen duren steeds langer. Het wordt bovendien moeilijker voor partijen om zich van elkaar te onderscheiden en hun lokale bestaansrecht te rechtvaardigen. Vooral bij nieuwe partijen komt al snel de vraag op wat ze precies toevoegen aan alle smaken die al bestonden. Dit brengt ons bij Volt, de pan-Europese partij die sinds kort in tien gemeenteraden aanwezig is.

In de meeste gevallen moet de toegevoegde waarde van Volt nog blijken, maar in twee gemeenten kunnen we er al iets over zeggen: Arnhem en Maastricht. In beide steden doet Volt mee aan de nieuwe coalitie en toevallig werd deze week op beide plekken het collegeprogramma gepresenteerd. De conclusies over de toegevoegde waarde van Volt kunnen nauwelijks zo verschillen. Eerst de case Arnhem. 

Overbodigheid in Arnhem 

In de Arnhemse gemeenteraad zitten sinds maart veertien partijen en zes daarvan vormen de nieuwe coalitie. Deze bestaat uit GroenLinks, D66, Arnhem Centraal, Partij voor de Dieren, PvdA en Volt. Deze combinatie heeft 24 van de 39 zetels. Volt is met twee zetels helemaal niet nodig voor een getalsmatige meerderheid. De personele invulling is ook al twijfelachtig: de oud-gemeentesecretaris van het nabijgelegen Renkum wordt wethouder. Hij is – nieuwe bestuurscultuur – een kennis van de lijsttrekker. 

Het programma van deze coalitie is precies wat je verwacht van een combinatie van zoveel partijen: het is een ontzettend algemeen verhaal geworden. Arnhem gaat nieuwe woningen bouwen, bestaande woningen verduurzamen, werken aan natuur in en om de stad, prettige woonbuurten ontwikkelen, hulp geven aan mensen die in de problemen zitten, inclusief zijn en veel aandacht besteden aan kunst en cultuur. De coalitie had dit allemaal zonder Volt ook wel op kunnen schrijven. 

Laurens Dassen noemt desondanks vier vernieuwende plannen. Eens zien. Er komt een experiment met gratis gezonde lunches op school. In het akkoord lezen we dat dit gaat over ‘scholen waar dat het hardst nodig is’. Er zijn geen afspraken hoeveel arme gezinnen ervan gaan profiteren. Volgens Dassen komen er ‘burgerberaden en nieuwe vormen van burgerparticipatie’. Ook dit voornemen wordt niet uitgewerkt. Dat hoeft ook niet, want alle gemeenten brengen burgerparticipatie al jaren in de praktijk.

In Arnhem werkt men toe naar een basisinkomen, aldus Dassen. In het akkoord lezen we dat Arnhem ermee aan de slag gaat ‘zodra de landelijke overheid dit mogelijk maakt binnen sociale randvoorwaarden.’ Nu dus nog even niet. Er komt wel een wethouder digitalisering, weet Dassen. Dat klopt: de wethouder op dit terrein deed ‘automatisering’, de nieuwe doet ‘automatisering en digitalisering’. Europa komt in het akkoord nauwelijks voor, al wordt in Arnhem voortaan wél de Europese vlag gehesen. 

Het wordt nog een hele opgave om uit te leggen waarom Volt in Arnhem actief is, laat staan waarom de partij in deze coalitie zit. 

Meerwaarde in Maastricht 

In Maastricht is alles anders. Dinsdagmiddag was de presentatie van het Maastrichtse coalitieakkoord. Ook hier zien we een coalitie die zo divers is dat je je afvraagt wat een individuele partij er kan bereiken. Seniorenpartij Maastricht, D66, CDA, PvdA, Partij Veilig Maastricht, VVD en Volt werken samen. Ook hier is Volt getalsmatig niet nodig. De wethouder is op het laatste moment bij de partij komen aanwaaien. Ook hier lezen we veel algemeen proza: er is aandacht voor de woningmarkt, duurzaamheid en bestaanszekerheid. 

In Maastricht heeft Volt de eigen visie echter nadrukkelijk in het coalitieakkoord gekregen. Maastricht is een grensstad met veel grenswerkers en herbergt veel internationals, vooral door de Universiteit Maastricht. Deze laatste groep komt voor een aanzienlijk deel uit de EU, mag voor de gemeenteraad stemmen maar doet dat vaak niet. Velen spreken geen Nederlands en zijn niet aangehaakt bij de rest van de stad. Zie hier twee groepen – grenswerkers en internationale studenten – die je de achterban van Volt zou kunnen noemen.

Ze staan in dit akkoord. Maastricht zou een internationale stad moeten zijn, maar is dat in de praktijk niet echt. Er zou een betere samenwerking met andere gemeenten moeten komen, zowel in Limburg als over de grens. Ook zou de stad meer moeten kijken naar de toenemende tweedeling, die hier allerlei gezichten heeft. Het gaat niet alleen om arm en rijk, maar ook om oude en nieuwe inwoners, internationals en Limburgers, blijvers en passanten en verschillende taalgroepen.

Vaagheid troef 

In Maastricht heeft Volt de eerste stap gezet om beleid te veranderen. De Volt-thema’s staan nu in ieder geval op papier. Het aantal concrete plannen valt desondanks tegen. Over de tweedeling schrijft de coalitie: ‘onze missie begint hier: bij het erkennen van het risico van de scheidslijnen in de stad.’ Een paar zinnen later zegt de coalitie een blik nodig te hebben die verder reikt dan 2026. Er is een geen ‘fixatie op ad-hoc oplossingen’ maar een ‘focus op de lange termijn’. Het klinkt vrijblijvend.

Bij de internationale contacten van Maastricht is het niet anders. Internationale treinverbindingen zijn het belangrijkste verbeterpunt en daar heeft Maastricht een slechte naam in: de tram naar Hasselt komt er niet, de geplande drielandentrein is een tweelandentrein, de directe aansluiting met Brussel is jaren geleden opgedoekt en naar Luik rijdt elk uur alleen een boemeltje. De ambitie van de coalitie? Een behoefteonderzoek, voortzetting van bestaande samenwerkingen, bestuurlijk overleg, kansen grijpen en meer lobbyen. 

Waar Volt in Arnhem uitblinkt in volstrekte overbodigheid, ligt dit in Maastricht genuanceerder. Volt heeft hier een internationaal perspectief aangereikt. Die visie heeft men ook in het coalitieakkoord weten te krijgen. Een mooie prestatie voor een nieuwe partij, maar de concrete uitwerking mist. Volt blijft een onervaren club, maar er zijn in Maastricht in ieder geval aanwijzingen dat de partij lokaal meerwaarde zou kunnen hebben. Daar komt Volt in Arnhem nog niet bij in de buurt.