Volt is als vrijwilligersorganisatie mislukt, maar als kunstproject over bureaucratie uiterst geslaagd

Partijvoorzitter Emmy Mol leest haar tekst van een kaartje. Het is zondagmiddag en Volt komt online bijeen voor een congres over allerlei organisatorische kwesties. Het gaat over de wijziging van de statuten, de benoeming van allerlei functionarissen en de afwikkeling van de zaak Nilüfer Gündogan. Emmy legt uit dat Volt bezig is de eigen organisatie te versterken. Soms zit het tegen en dan is het belangrijk om vast te houden aan je waarden. Dat is niet gemakkelijk maar wel de moeite waard.

Volt wil niet dat de leden zich er te veel mee bemoeien. Zaterdag was er een Volt-festival in Delft en zondag is dit online congres. Iedere leek weet dat leden liever naar een festival gaan dan dat ze online vergaderen en dat twee dagen in één weekend voor de meeste leden te veel van het goede is. Zelfs penningmeester Auke Boomsma zegt het. Er gebeurt dus iets voorspelbaars: zondag komt maar een fractie van de leden naar het congres. Ze hebben wel wat beters te doen.

Het is volstrekt onduidelijk waarom de procedurele congres-discussies niet op zaterdag konden worden gevoerd. Zelfs als Volt het festival en het congres niet wilde combineren, is niet duidelijk waarom ze in hetzelfde weekend moeten plaatsvinden en waarom dit congres niet in een zalencentrum wordt gehouden. De enige reden kan zijn dat het Volt-bestuur discussies wil dempen en beslissingen wil doordrukken. Dat doet men het liefst op een manier waarbij afwezige leden de schuld kunnen krijgen.

Kunstproject over bureaucratie
Volt doet zich deze middag voor als een kunstproject over bureaucratie. Een voorbeeld is de wijziging van de statuten en het huishoudelijk reglement. Dit congresonderdeel bestaat eruit te zeggen dat er wijzigingen zijn, inclusief de impliciete aanmaning dat leden de stukken moeten lezen. Helderheid over wat de wijzigingen precies zijn komt er niet. Het lezen kost de leden dus nog meer tijd. Het is direct duidelijk dat zij wel wat beters te doen hebben: vrijwel niemand stelt vragen.

We zien hier het bureaucratische doolhof waar Volt in verstrikt is geraakt. Er geldt een quorum van tweederde van de leden om een statutenwijziging aan te nemen. Dat wordt bij lange na niet gehaald want dan hadden er negenduizend mensen aanwezig moeten zijn. We horen bestuurslid Rob Keijsers iets mompelen over een paar honderd. Er komt dus een extra congres half juli, want dan vervalt deze eis. Niet geheel toevallig is dit in de vakantie, dus dan zal eventuele weerstand sowieso minimaal zijn.  

Er ontwaart zich een patroon. De hoofdlijnen van het beleid worden deze middag steeds kort toegelicht en daarna blijkt niemand vragen te hebben. Omdat de geest van Nilüfer Gündogan nog steeds rondwaart, is men bijvoorbeeld bezig met nieuwe integriteitsregels. Bestuurslid Rob praat over ‘het creëren van een veilige omgeving binnen onze mooie vereniging’. Al snel komt het grootste probleem naar voren: er komt een integriteitscommissie, maar er willen te weinig leden in gaan zitten.

Een noodclausule
Bestuurslid Rob begint een noodclausule uit te leggen. Het bestuur voelt dat dit vrijwilligerstekort zal blijven spelen. Het wordt daarom mogelijk om als bestuur leden van de integriteitscommissie ad interim te benoemen. Zie hier het voordeel van een online congres: het is ondenkbaar dat zo’n noodgreep in een zaal met echt publiek zonder discussie zou passeren. Deze maatregel maakt het bestuur immers zo goed als immuun voor eventuele integriteitsklachten.

Een tekort aan vrijwilligers, dat heeft Volt inmiddels overal. Het aantal leden van de kascommissie wordt verlaagd van drie naar twee, want ook daar is te weinig animo voor. Er is ook een tekort bij de commissie geschil en beroep en dus smeekt bestuurslid Rob de kijkers om zich hiervoor aan te melden. Misschien zijn er te veel commissies? Er komt een werkgroep die de nieuwe adviesraad van Volt gaat voorbereiden. Er wordt ook een presidium ingesteld.

Als er geen vrijwilligers zijn, moeten we maar met betaalde krachten gaan werken, zo lijkt de redenering en dus komt er een voorstel voor bezoldiging van een partijbestuurder. Deze gaat bruto een slordige vijfduizend euro per maand verdienen, als de leden er tenminste mee instemmen. Geen enkele vraag waarom dit nodig is, want eerder werd een oud-bestuurder na zijn bestuurstermijn gewoon aan een baantje op het partijkantoor geholpen. Baantjes uitdelen aan vriendjes kon dus al.

Problemen met participatie
We luisteren een half uur naar een monoloog van penningmeester Auke die zonder enige vorm van visuele ondersteuning een groot aantal agendapunten erdoor jast. Geen idee hoeveel leden er inmiddels nog naar dit congres kijken, want er wordt meerdere keren ruim een half uur gepauzeerd. De kijkers horen dat er ook bij de provinciale afdelingen problemen zijn met de participatie van leden. ‘Landelijk’ zal absoluut moeten bijspringen tijdens de campagne.

Tweede Kamerlid Marieke Koekkoek vertelt over het correctief referendum, een wetsvoorstel van Renske Leijten (SP) waar dinsdag in de Tweede Kamer over zal worden gestemd. Marieke vindt het lastig want Volt heeft liever burgerberaden. Leden mogen uiterlijk dinsdagochtend input geven over wat Volt van het correctief referendum moet vinden. Diezelfde middag zal Volt erover stemmen. Marieke verwacht dus een minimaal aantal reacties, anders kan ze ze niet allemaal op tijd doornemen.

Er komt ook een wetenschappelijk bureau. Het gaat om een organisatie met een minimale grootte. Er is een rapport over geschreven en nu komt er een bestuur van drie leden die zichzelf erg belangrijk vinden. Tot slot heeft het bestuur een taskforce ingesteld die de ‘werkgroep evaluatie’ de opdracht heeft gegeven een rapport te schrijven over de werkwijze in de zaak-Gündogan. De beschuldigingen worden niet onderzocht, de wetenschappelijke literatuur over veilige organisaties wel.

Voorzitter Emmy sluit af. Ze is blij dat er is gesproken over hoe Volt kan worden verstevigd.