Volksheldinnen

Als ik vroeger tijdens het kijken van een voetbalwedstrijd keihard ‘buitenspel!!’ riep, voelde ik mij altijd genoodzaakt mezelf even aan mijn verbaasde omgeving uit te leggen. ‘Ik ben opgegroeid met voetballende vader en broers’, zo zei ik dan op haast verontschuldigende toon. Voetbal was niet voor meisjes. Dat wist ik heus wel.

Maar er is definitief iets veranderd in Nederland. In de zomer van 2017, toen het EK-vrouwenvoetbal plaatsvond in Nederland, bevond ik mij op een zonnige zomeravond opeens in de auto richting het stadion van FC Twente, op weg naar de halve finale van het EK-voetbal. Nederland tegen Engeland. En ik was zeker niet de enige. Duizenden auto’s met opgewekte oranjesupporters reden – haast in colonne – de tussen de Veluwse bossen gelegen snelweg af, richting Enschede. Op de achterbank in de auto rechts van ons drie tienervriendinnen. In de auto links van ons vier luidkeels zingende zussen. Vaders met een grote glimlach achter het stuur.

Het was een bijzondere gewaarwording. Om daar op de A1 bij Apeldoorn de maatschappelijke verandering letterlijk aan je voorbij te zien trekken.

Een volksgekte Voetbal. Het leek een mannenbastion dat nooit zou worden ingenomen. Maar in de luwte van de zomerse komkommertijd vulden Lieke Martens, Shanice van de Sanden en Jackie Groenen plots de voorpagina’s van alle kranten. Voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis kreeg vrouwenvoetbal het Oranjelegioen op de been, zorgde het voor uitverkochte stadions, en keken er miljoenen mensen tegelijk naar een wedstrijd. Een volksgekte die standhoudt, zo blijkt inmiddels. Want ook het huidige WK maakt de oranjetrots los, uiteraard geholpen door het grote succes van de Hollandse vrouwen op dit toernooi. Of ze die finale nu winnen of niet, we zijn als Nederland nu al trots!

Collectief schuldgevoel Die plotselinge massale steun voor het vrouwenvoetbal gaat verder dan de diepgewortelde Nederlandse behoefte aan gezamenlijkheid. Want eigenlijk schamen we ons collectief een beetje. We schamen ons, omdat we als maatschappij zo’n lange tijd niet in de droom van deze meiden hebben willen investeren. Ambities in de voetballerij betekende voor een vrouw decennialang geploeter op gravel- of zandveldjes, te weinig beschikbare ballen om mee te trainen, en een scala aan bij het mannenvoetbal uitgerangeerde b-coaches. Allemaal veroorzaakt door een gebrek aan waardering en erkenning. Met als gevolg: weinig geld en een onvoorstelbaar grote loonkloof.

Een flinke smet op het zo gekoesterde Nederlandse zelfbeeld dat in dit land iedereen ‘gelijke kansen’ krijgt.

Als vrouwen helden kunnen zijn Maar Nederland wil het goed maken. En daarom juichen we elke keer weer uitzinnig als Vivianne Miedema de bal voor de zoveelste keer tussen de twee palen weet te koppen. Die nationale euforie is een ontwikkeling die niet alleen positieve gevolgen heeft voor het vrouwenvoetbal. In ons koele kikkerlandje, waarin we toch zo hartstochtelijk op zoek zijn naar emotionele gemeenschappelijkheid, waren het tot voor kort namelijk vooral mánnelijke helden die de toon zetten.

Zou de Amsterdam Arena bij het afscheid van André Hazes vol hebben gezeten als André niet André, maar ‘Anna’ was geweest? Zou het volk ook massaal langs de weg hebben gestaan als Pim Fortuyn geen Pim, maar Pien Fortuyn had geheten? Zou kunnen. We weten het niet. Maar tot voor kort waren al die volkshelden wel héél vaak van het mannelijk geslacht. Maatschappelijke verandering vindt pas echt plaats als het volk zich massaal roert. Als we collectief bereid zijn onze hoop, emoties en passies te projecteren op een vrouw.

Vrouwen zijn al decennia bezig met een gestage opmars. In het onderwijs, op de werkvloer, in de wetenschap en in de politiek. Dat de emancipatie zich langzaam – soms tergend langzaam – voltrekt is terug te zien in cijfers. Maar de grote verdienste van de huidige oranjekoorts is dat onze harten nu ook meedoen. En daarmee bewijst Nederland de vrouwenzaak een ongekend grote dienst.