Volgens KOZP is een grijze Piet net zo erg als een zwarte

Als Limburgse carnavalsactiviteiten nu al worden geschrapt omwille van corona, dan lopen de intochten van Sint Nicolaas zeker gevaar. Toch heeft Kick Out Zwarte Piet (KOZP) nauwkeurig nagegaan hoe de knechten van de goedheiligman dit jaar in Nederland gekleed gaan en vooral hoe met hun kleur staat. Roetvegen worden gedoogd, egale schmink niet. Volgens het actiecomité zijn grijze Pieten zoals die in sommige gemeentes op straat zullen verschijnen, net zo goed racistisch. Ze verwijzen volgens KOZP naar slavernij. Daarom hebben de intocht-comités in Breda en Leeuwarden al een waarschuwing gekregen.

Het Haagje van het Zuiden blijft vooralsnog standvastig. De Pieten zijn er grijs en activisten mogen daar tegen demonstreren als zij daartoe de lust gevoelen. In de Friese hoofdstad boekte KOPD wél succes. Daar trokken de organisatoren zich terug omdat ze vrezen de veiligheid niet te kunnen garanderen. Dat laatste is overdreven. DE KOZP-activisten gebruiken geen geweld. Ze krijgen dat hoogstens over zich héén als ze zelf door vertegenwoordigers van boos en racistisch Nederland worden aangevallen.

Hoe dan ook, een onschuldige traditie waar ouders en kinderen al sinds mensenheugenis veel plezier aan beleven, is nu een  twistappel in een politiek conflict. Dat komt omdat Zwarte Piet en waar hij voor staat, wordt beoordeeld volgens Amerikaanse en niet volgens Nederlandse normen. Sinterklaas en Zwarte Piet vinden hun oorsprong  in een zeer ver heidens verleden. Piet is de nazaat van een koboldachtige vruchtbaarheidsgod. Niet voor niets draagt Zwarte Piet een zak en een roe. Die verwijzen daarnaar. Wie met Amerikaanse ogen naar de intocht kijkt, ziet echter iets heel anders. Die constateert overeenkomsten met blackface, een vorm van totaaltheater die iets minder dan twee eeuwen terug opkwam in het Zuiden van de Verenigde Staten. Blanke zangers, dansers en acteurs maakten hun gezichten zwart, dosten zich clownesk uit en brachten vervolgens een racistische karikatuur op de planken. De stereotypen uit de blackface zijn tegelijk leep en dom maar dansen en zingen kunnen ze wel. Een bekend type was bijvoorbeeld mr. Bones.

In het land van Uncle Sam zeggen ze graag: “ If it walks like a duck and it talks like a duck, it propably is a duck”. Dit is de dooddoener van de oppervlakkige waarnemers en de mensen die denken dat hun eigen manier waarop ze zelf betekenis geven aan vreemde fenomenen, alleen zaligmakend is. Zij zullen de stakeholders nooit vragen wat er met een bepaalde folklore bedoeld wordt. Ze geloven er vast in dat hun eigen interpretatie de enige juiste is. Het beginsel van waggel en kwaak heeft de Verenigde Staten  in noodlottige conflicten gebracht, zoals die in Irak en Vietnam, terwijl van potentiële vrienden verbitterde vijanden werden gemaakt.

Wie Zwarte Piet afdoet als een vorm van blackface gaat a priori uit van de gedachte dat iedereen die het gezicht zwart maakt, dat doet om personen met een Afrikaanse of Caribische achtergrond belachelijk te maken. Altijd en overal. Alsof het een obsessie is die het leven der anders gekleurden beheerst, met name als ze blank zijn. Alsof die niets anders te doen hebben dan zoeken naar manieren om Afrikanen te kleineren.

Hier doet zich een merkwaardige parallel voor: de koloniale overheersers van destijds kwamen niet uitsluitend om de grondstoffen en de arbeidskrachten van de veroverde gebieden te exploiteren. Zij wilden ook brengen van wat zij ‘beschaving’ beliefden te noemen. In dat kader beoordeelden ze cultuur en tradities van de oorspronkelijke bevolkingen volgens hun eigen gezichtspunten en vooral de dictaten van de christelijke moraal. Men bond de strijd aan tegen de zogenaamde zedeloosheid. Men schoof lokale genezers als kwakzalvers en tovenaars opzij. Men lachte om de manier waarop boeren, jagers en verzamelaars met het milieu omgingen. De strijd tegen Zwarte Piet lijkt op een koloniaal ‘beschavings’-offensief van weleer. Juist ook omdat men absoluut niet luistert naar wat de hoeders van de gedemoniseerde traditie zélf te zeggen hebben. Zij moeten zich laten beschaven en voor de rest niets. Ze moeten dankbaar het nieuwe evangelie omarmen en zélf hun oude traditie veroordelen als een racistische praktijk. Daarbij krijgen de missionarissen van de ‘Zwarte Piet is racisme’-ideologie actieve steun van elites die de koloniale in dit geval Amerikaanse kijk op het leven hebben overgenomen. Zij helpen mee met het installeren van het nieuwe taboe op het schilderen van het gezicht. Zij kunnen soms daarvoor zelfs de staatsmacht gebruiken. Vroeger noemde men dat cultureel imperialisme.

Veel gewone mensen schikken zich in het onvermijdelijke. Ze hadden in het leven tóch nooit meer in te brengen als lege briefjes. Net als in de koloniale tijd echter zijn er ook die de handschoen opnemen. Ze maken Zwarte Piet tot hun mascotte. Extreem rechtse denkers en propagandisten van blank superioriteitsdenken annexeren de kindervriend. Ze bouwen hem om tot een speerpunt in de strijd tégen een diverse samenleving. Zo wordt een front geschapen in een rassenstrijd waarin voor- en tegenstanders allebei een geracialiseerde Zwarte Piet opvoeren.

Dat is de oogst. Dat staat te gebeuren. Op de daken sluipt ondertussen de echte Zwarte Piet. Je ziet hem niet. Je hoort hem niet. Hij blijft zichzelf.  Ondanks de charlatans die hem haten, ondanks de charlatans die hem misbruiken in hun heilloze strijd tegen een kleurrijke samenleving. Zonder twijfel kan hij uit het openbare leven worden verdreven maar nooit uit de harten van de mensen die hem vanuit hun eigen tradities werkelijk begrijpen.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.