Vincent Karremans (VVD) laat jongeren keihard in de steek

Door: Rick Baerends en Minne van der Mast

‘Het leven zit nu eenmaal vol tegenslagen’. Een opmerking van staatssecretaris Jeugdzorg Vincent Karremans (VVD) die laat zien hoe hij denkt over jongeren die professionele hulp nodig hebben en maanden, al dan niet jaren, op een wachtlijst staan. Jongeren worden als niet meer gezien dan een nummertje op een lijst. Jeugdzorg is een enorm probleem in Nederland, maar toch wil het kabinet dit verder inperken. Dit kabinet laat jongeren en gemeenten keihard in de steek, dat terwijl de problemen juist groter zijn dan ooit.

Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Zij hebben een plicht om jeugdzorg te bieden, maar krijgen vanuit het Rijk veel te weinig geld hiervoor. In 2023 moesten gemeenten gezamenlijk 628 miljoen euro uit andere potjes halen om de jeugdzorg te betalen. In 2024 wordt geschat dat dit bedrag zal stijgen tot 828 miljoen euro. Dit is natuurlijk veel te veel voor gemeenten om zelf bij te kunnen leggen, waardoor er bezuinigd moet worden op andere belangrijke voorzieningen zoals: bibliotheken, sportvoorzieningen of buurtcentra. In plaats van oplossingen te zoeken waardoor jongeren sneller geholpen kunnen worden heeft staatssecretaris andere ideeën voor ogen, zo blijkt uit een interview in november. Hij vindt dat er minder jongeren moeten worden doorverwezen naar professionele jeugdzorg en dus maar zelf moeten dealen met hun problemen.

Waarom loopt het zo slecht?
De problemen in de jeugdzorg zijn niet nieuw. Er wordt al jarenlang structureel bezuinigd op de jeugdzorg. Er is te weinig geld, wat zorgt voor te veel commerciële invloeden in de jeugdzorg. Het afgelopen jaar zijn er nog gruwelijke verhalen naar buiten gekomen over de gesloten jeugdzorg, en hoe dit systeem de kinderen die het zou moeten helpen volledig in de steek heeft gelaten. Ondanks het feit dat we dit soort verhalen steeds meer horen blijft de overheid maar bezuinigen. Dit zorgt voor alleen maar meer problemen binnen de jeugdzorg, maar ook voor problemen bij gemeenten.

Door de enorme bezuinigingen is de behandelduur ingekort waardoor jongeren regelmatig niet de zorg en aandacht krijgen die zijn nodig hebben. Verder zijn er lange wachtlijsten waardoor jongeren vaak lang moeten wachten met hun problemen. Dit leidt tot meer crisissituaties en gedwongen opnames. Ouders die het kunnen betalen kloppen aan bij private jeugdzorg aanbieders, terwijl kinderen uit minder rijke gezinnen in het stof bijten.

Verantwoordelijkheid bij gemeenten
Het kabinet gooit de problematiek over de schutting naar de gemeenten. Staatssecretaris Karremans vindt dat gemeenten maar ‘de mouwen moeten opstropen’. Zo zouden huisartsen minder vaak moeten doorverwijzen naar professionele hulp en zou er meer geïnvesteerd moeten worden in wijkteams. Wijkteams zijn een goede aanpak aangezien zij vroeg en op laagdrempelige wijze problemen signaleren en aan de hand daarvan jongeren eerder kunnen doorverwijzen. Hoewel wijkteams een goed middel zijn, zijn deze ook duur. Zonder financiële steun vanuit het Rijk moeten gemeenten dus op andere voorzieningen bezuinigen.

In het voorjaar van 2023 kwamen het kabinet, gemeenten, zorgaanbieders en cliëntenorganisaties met de Hervormingsagenda Jeugd. Deze wet zou een oplossing moeten bieden voor gemeenten, maar is flink vertraagd. Naar schatting komt de wet pas eind volgend jaar naar de Tweede Kamer. Dit terwijl kosten voor gemeenten met tientallen tot honderden miljoenen euro’s blijven oplopen. Totdat de wet in de Kamer is aangeboden zullen gemeenten er dus zelf voor staan om dit op te lossen.

Kom met échte oplossingen
Met de vertraging van de Hervormingsagenda Jeugd zijn er nu geen oplossingen voor de financiële problemen waar gemeenten in terecht komen door de kosten van de jeugdzorg. Tegelijkertijd heeft dit grote gevolgen voor de jongeren die jeugdzorg hard nodig hebben. Zij worden het slachtoffer van een Rijksoverheid die hen en de gemeenten tekortschiet. Simpelweg minder jongeren zorg aanbieden kan en mag geen oplossing zijn. De overheid zou juist steun moeten bieden aan deze jongeren, juist omdat al deze bezuinigingen en tekortkomingen op de lange termijn alleen maar zorgen voor meer problemen bij de groep die nu al schreeuwt om hulp.

Rick Baerends, bestuurslid Nationale Politiek van DWARS
Minne van der Mast, voorzitter van DWARS