Verwarde mensen, minder zorg en geweld in de trein

Terecht is de verontwaardiging groot over geweld tegen NS-medewerkers. Maar wat zijn de oorzaken en wat kunnen we er aan doen? SP-Kamerleden Nine Kooiman en Farshad Bashir komen met een analyse en voorstel.

Bijna wekelijks worden we geconfronteerd met geweld tegen NS-personeel. Terecht is hier veel verontwaardiging over. Mensen die in dienst van reizigers in het openbaar vervoer werkzaam zijn, moeten niet geconfronteerd worden met agressie of geweld. De opeenstapeling van ernstige mishandelingen de laatste tijd zorgen voor veel onrust en onbegrip bij conducteurs. Het gaat je niet in je koude kleren zitten als een collega soms zonder enige aanleiding zwaar letsel oploopt door toedoen van een doorgedraaide ‘reiziger’.

Bij de aanpak van dit geweld is er helaas te weinig aandacht voor de oorzaak. Vooropgesteld: dit is geen nieuw verschijnsel. Personeel in het openbaar vervoer wordt hier al veel langer mee geconfronteerd. Een nieuwe ontwikkeling is dat personeel te maken krijgt met forse toename van verwarde mensen in en rondom de treinen. Mensen die eigenlijk thuis horen in een GGZ-instelling. Maar daarop is door deze regering fors bezuinigd. Een derde van de bedden in de crisisopvang is geschrapt.

De SP heeft destijds al gewaarschuwd voor de nadelige gevolgen van deze bezuiniging. Een NS-servicemedewerkster op station Utrecht vertelde dat het wel lijkt alsof zij in een open inrichting werkt in plaats van op een treinstation. Ook vanuit de politie komen steeds meer signalen over een toename van verwarde personen die voor overlast en agressie zorgen. Deze mensen moeten behandeld worden in een instelling in plaats van dat conducteurs de klappen opvangen.

Het spoorwegpersoneel is de agressie en geweld meer dan zat. Daarom zijn er mensen nodig die het spoorpersoneel veiligheid biedt. Het idee om dit van reizigers te verlangen is onrealistisch. Mensen pakken de trein om veilig en comfortabel naar op hun bestemming te komen, niet om betrokken te raken bij geweld. Het uitrusten van handhavers van de NS met wapenstok en pepperspray is ook onverstandig. Die wapens kunnen zich tegen henzelf keren. Veel beter is het om de spoorwegpolitie terug te brengen op de trein. Die is in het verleden veel te lichtvaardig wegbezuinigd. Zij zijn getraind en bevoegd in het gebruik van wapens en geweld. Inmiddels heeft de staatssecretaris 200 agenten toegezegd. Dit aantal moet uitgebreid worden, bijvoorbeeld door een deel van de handhavers op te leiden tot volwaardige agent. Los van het feit dat de veiligheid op de trein ons wat waard mag zijn en het loon van de politie nu veel te laag is zijn politiemensen niet veel duurder dan de handhavers die de NS nu inzet. De gemiddelde loonsom van een NS-handhaver is jaarlijks 43.400 euro, de loonsom van een agent is met 45.000 niet veel hoger. Waarom halve maatregelen nemen met het bewapenen van handhavers als je voor hetzelfde geld ook een politieagent kunt inzetten?

Bij een deel van de agressieve reizigers is een lik op stuk beleid nodig. Zij moeten in de boeien geslagen worden door de politie en voor de rechter gebracht. Maar voor het toenemende aandeel van agressie door verwarde personen is een heel andere aanpak nodig. Zij hebben zorg nodig. Maar door de ondoordachte beslissing om bedden in de GGZ weg te bezuinigen is dat veelal onmogelijk. De politie en NS-personeel worden nu geconfronteerd met de problemen. Niet goed voor de staatskas, niet goed voor het NS-personeel, niet goed voor de reiziger, maar vooral niet goed voor deze mensen die zorg nodig hebben. Er is nu bereidheid nodig om dit geweld echt aan te pakken.

Nine Kooiman voert in de Tweede Kamer namens de SP het woord over de politie

Farshad Bashir voert in de Tweede Kamer namens de SP het woord over de spoorwegen.

cc-foto: Jorn Bovee