Verstikkende Veiligheidsdemagogie!

Plato vroeg zich 2500 jaar geleden al af waarom wij regels en wetten nodig hebben. Ten eerste stelde Plato hebben we regels nodig om de orde te handhaven. Echter zo constateerde hij heerst er ook orde in een dictatuur. In een democratische rechtsstaat is niet alleen orde van belang maar ook rechtvaardigheid en vrijheid. Plato voorspelde dat de behoefte van de overheid om orde te handhaven in conflict zou komen met vrijheden van de burger.

Nu vele honderden jaren later hangen er miljoenen camera’s op openbare plekken en raakt de balans tussen vrijheid en veiligheid verstoord.

Verdachte, geen dader Met de acht van Eindhoven wordt normaals aangetoond hoe belangrijk de onschuldpresumptie is. Door de eigenrichting van een aantal mensen, aangejaagd door Geenstijl, werd een hardwerkende ondernemer met de zelfde naam als een van de verdachten bedreigd en gestalkt. Ook in andere gevallen werden familie of mensen met gelijkende namen lastig gevallen. Het gevoel van machteloosheid van de mensen die de verschrikkelijke beelden op Internet zien heeft tot gevolg zij het recht in eigen hand willen nemen. De connotatie van het woord dader geeft hierbij het gevoel dat men voor eigen rechter mag spelen. Dit resulteert in een heksenjacht op Internet.

In ons rechtssysteem is een verdachte pas dader indien de rechter zich hierover heeft uitgesproken. In de Eindhovense zaak is beeldmateriaal op Internet geplaatst waardoor de verdachten al zijn gestraft ver voor een veroordeling. De namen van deze jongens zijn de rest van hun leven met negatieve connotatie op het Internet te vinden. Dit kan buiten proportionele  gevolgen hebben, resocialisatie zal niet meer slagen waardoor de recidive en de maatschappelijke kosten oplopen.

Aangezien de rechter rekening hoort te houden met de al genoten straf, zal de heksenjacht van Geenstijl een strafverminderend effect hebben. De volkswoede zal weer aanzienlijk zijn indien de rechter bepaalt dat de verdachten voldoende gestraft zijn door het openbaar maken van hun persoonsgegevens en de daaropvolgende stroom reacties.

Preventie versus repressie Veel repressieve maatregelen worden onder de noemer van preventie verkocht. Cameratoezicht zou criminaliteit tegenhouden, maar in werkelijkheid blijkt dat de criminaliteit niet daalt (aldus het SCP in “Overlast en verloedering ontsleuteld 2009”). Dataretentie zou terrorisme en kinderporno stoppen, maar in de praktijk blijkt het weinig uit te halen. De bergen met geld die naar veiligheidsmaatregelen zijn gegaan zijn voornamelijk voor de schijn.

Indien veiligheidsmaatregelen worden ingevoerd lijkt het op zijn minst verstandig hierop te reflecteren en te kijken of dergelijke maatregelen wel proportioneel, subsidiair en noodzakelijk zijn. Vaak kosten dergelijke maatregelen veel geld en zorgt het zelden voor meer veiligheid, laat staan een fatsoenlijke balans met de vrijheid.

Plato In de tijd van Plato was de burger nog bang voor wolven en tastbare dingen. Men geloofde in God en haalde hier zekerheid uit. In onze tijd is dit veranderd. Men is bang maar weet niet meer waarvoor. We moeten accepteren dat we nooit helemaal veilig kunnen zijn en dat er altijd onzekerheid is. Dat is immers een onderdeel van het leven. Preventiemiddelen die er enkel voor zorgen dat de burger zich wat veiliger voelt, zijn zonde van het geld en onze vrijheid. Daarnaast houden we onszelf voor de gek. We zitten momenteel in een financiële crisis en kunnen het geld veel beter besteden aan nuttige dingen. Met het geld dat we inmiddels aan veiligheidsdemogagie hebben verspilt hadden we wellicht menig bank kunnen redden.

“Goede mensen hebben geen wetten nodig om te weten waar hun verantwoordelijkheid ligt en slechte vinden wel een achterpoortje” — Plato

Dit artikel is geschreven door Bas Wallage, student rechtsgeleerdheid, Leiden, Stas Verberkt, adviseur infromatiebeveiliging, Bussum en Jeroen Slobbe, student Information security Technology, Leiden.