Verklaar alle biljetten van vijfhonderd euro ongeldig

Minister Wopke Hoekstra denkt bezitters van zwart geld het leven te zuur maken door alle contante betalingen boven de de drieduizend euro te verbieden. Ook klaagde hij over de briefjes van vijfhonderd, die zo buitengewoon handig zijn voor de zwarte kas en een plekje onder de matras. Gelukkig, zei de minister, werden die niet meer bijgedrukt maar ze blijven op grote schaal in omloop. Zo vormen zij een belangrijke steunpilaar onder de zwarte economie. Dat van die drieduizend euro is meer een een klein begin, bedoeld om het publiek de indruk te geven dat de minister er bovenop zit.

Er is wel degelijk een manier om bezitters van zwart geld een serieuze draai om de oren te geven. Daar heeft Hoekstra wel de steun voor nodig van al zijn collega’s in de eurozone. Ze kunnen die moeilijk weigeren want dan stellen ze zichzelf ten toon als vrienden van het zwarte geld. Ook de nieuwe president van de Europese Centrale Bank Christine Lagarde moet meewerken.

Het idee is helemaal niet nieuw. Het werd voor het eerst met groot succes toegepast door een verre voorganger van mevrouw Lagarde als voorzitter van het IMF, Piet Lieftinck. En eigenlijk moet je er geen stukjes over schrijven want dan valt het verrassingselement weg.

Het werkt zo: de ministers van financiën van de eurozone beleggen een van hun reguliere vergaderingen. Daarna geeft hun voorzitter, de Portugese bewindsman Mario Centeno, een persconferentie. Het is er niet druk want de media hebben geen reden om iets bijzonders te verwachten.

Ze krijgen vuurwerk. Centeno legt uit dat de vergadering van ministers zojuist alle biljetten van vijfhonderd euro van onwaarde heeft verklaard. Zij zijn geen wettig betaalmiddel meer. Kunnen de bezitters nu de kachel aanmaken met hun volgestouwde bankkluisjes? Natuurlijk niet. Dat zou diefstal zijn. De bezitters kunnen er desgewenst geblokkeerde rekeningen mee openen bij de centrale bank in hun eigen land. Daarna komt de fiscus langs met vragen naar de herkomst van het geld. Voorstelbaar is dat de rekeninghouder een nader onderzoek en strafrechtelijke vervolging kan voorkomen door een aanslag te accepteren van laten we zeggen 95% over het totale bedrag. Anders blijven de rekeningen geblokkeerd tot de belastingdienst en eventueel justitie ermee klaar zijn.

Toen Piet Lieftinck in 1945 minister van Financiën werd, deed hij dat kort na zijn aantreden met de briefjes van honderd gulden. De hele geldsanering met het beroemde tientje kwam een paar maanden later. Om de herkomst van het op rekening gezette papiergeld goed na te gaan richtte hij boven de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) op. Zo werden de meeste zwarthandelaren uit de bezettingstijd, die nog hoog te paard zaten, van de ene op de andere dag ridder te voet.

Nadeel: de mensen die hun zwarte geld tijdig hebben wit weten te wassen en om weten te zetten in onroerend goed of andere artikelen van waarde, ontspringen de dans maar dat is nog geen reden om alle bezitters van grote hoeveelheden zwart geld dan maar hun gang te laten gaan.