Verkiezingsdebat leert kiezer weinig over de Provinciale Staten

In debatcentrum de Rode Hoed in Amsterdam heeft vanavond het eerste televisie-debat plaats gevonden in het kader van de Provinciale Statenverkiezingen. Om die reden gingen de leiders van de acht grootste politieke partijen met elkaar in debat over uiteenlopende thema’s. Wat opviel: het waren vooral landelijke onderwerpen die de kiezer weinig vertelde over waar het bij de Provinciale Statenverkiezingen om gaat.

Zo begon PvdA-leider Lodewijk Asscher met de vraag aan VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff wie hij het eerst zou laten vallen, de bedrijven of het kabinet. Asscher benadrukte dat de VVD niet voor ‘een gouden kans’ ging om de mensen te helpen, waarop zijn tegenstrever alvast een voorschot nam op een mogelijk kabinet Rutte-IV door te stellen dat hij door wil om meer te doen voor ‘de mensen die de crisis hebben betaald.’

Klimaatbeleid Na deze openingsdans werd een eerste stelling betrokken, die luidde: Nederland zou voorop moeten lopen bij klimaatbeleid. Rob Jetten, leider van D66 en debutant op het bal, hield zijn gehoor voor dat er in Nederland enorme kansen liggen om te kunnen innoveren omdat we simpelweg moeten. “We liggen immers onder de zeespiegel.” Jetten, die scherp uit de startblokken kwam, verweet Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet ‘liever 50 miljard euro aan bedenkelijke regimes in Rusland en Saoedi-Arabië te gunnen dan de energievoorziening weer in eigen hand te nemen.’

Jesse Klaver van GroenLinks bleek erg optimistisch omdat “klimaat nu als eerste onderwerp hier besproken wordt.” Hij hield Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet voor dat hij er niet alleen stond als politicus, maar ook als vader. “Hoe het gebeurt, gebeurt het, maar er zal een klimaatbeleid komen,” bezweerde hij. Aan Dijkhoff liet hij weten voorstander te zijn van een CO2-belasting.

Publieke sector De volgende stelling ging over de bezuinigingen in de publieke sector. Baudet zocht naar gemeenschappelijke grond met Klaver, maar dat spoor liep al snel dood. De GroenLinks-leider was het met Baudet eens dat onderwijs, zorg en politie verwaarloosd zijn, maar liep niet verder met hem mee. Klaver wil namelijk investeren in het onderwijs, de politie en de zorg door multinationals “de belasting te laten betalen die ze zouden moeten betalen.”

CDA-leider Sybrand Buma stelde dat Nederland een hele goede publieke sector kent. “Noem me een land waar een betere publieke sector is,” daagde hij zijn concurrenten uit. “Die hebben we niet dankzij het kabinet, maar dankzij de mensen die in het onderwijs, bij de politie of de zorg werken,” brak klaver in. SP-leider Lilian Marijnissen verbaasde zich over de verontwaardiging van Buma, Wilders en Asscher over VVD-besluiten uit het verleden door hen ‘drie medeplichtigen’ van de afbraak te noemen. Dat de SP zelf nooit regeerde, kreeg ze als een boemerang terug.

Wonen “We moeten de liberalisering van de huurmarkt terugdraaien,” zei Klaver in discussie met Buma over de problemen rond het gebrek aan betaalbare woningen. “De Provinciale Statenverkiezingen gaan over waar we bouwen. Dat moet niet alleen in de steden,” vond CDA-leider Buma.

Politieke bescherming van tradities Geert Wilders bereed zijn stokpaardjes over immigratie en het sluiten van grenzen voor moslims. Aan stellingen hield hij zich niet, om vooral zijn eigen punten te maken. Asscher verweet de redactie thema’s te bedenken die niet relevant zijn voor de Provinciale Statenverkiezingen. “Ik vind het verkeerd van RTL,” stelde hij. Dijkhoff liet weten een roetveeg-piet prima te vinden als daar draagvlak voor is. Een kleine (positieve) draai.

Derde stelling: het kabinet moet immigratie nog verder beperken Rob Jetten pleitte voor het open houden van de grenzen, in tegenstelling tot Baudet en Marijnissen. Met het ingestudeerde “Jetten wil Bulgaren op bestelling,” viel Marijnissen de D66-leider aan. “De lonen blijven achter, we willen meer vaste contracten. Als het aanbod van arbeiders groter wordt, gaan die lonen nooit omhoog,” stelde ze.

Jetten antwoordde dat zijn prioriteit ligt bij de Nederlandse werkloze maar dat hij niet de grenzen op slot wil gooien. Buma ziet migratie uit Afrika als grootste probleem en wil de grenzen in Zuid-Europa sluiten. “In het regeerakkoord staat anders gewoon dat we arbeidsmigratie faciliteren,” reageerde Jetten, waarmee hij Buma’s woorden van tafel veegde.

Dijkhoff hield nog een pleidooi voor samenwerking en het overbruggen van verschillen. Nogal opmerkelijk voor iemand die zoveel polariserende uitspraken doet. Hij gaf Rob Jetten het woord om ‘er iets moois mee te doen.’ Het klonk als een opzetje en dat was het waarschijnlijk ook. Het was een goede illustratie van een avond waarop het vooral om lijsttrekkers uit de Tweede Kamer ging.

Maar… waar gaan de Provinciale Verkiezingen nu eigenlijk over? De vraag is wat de kiezer in het land wijzer is geworden over thema’s die in de provincie spelen. Het debat was toch vooral een verbale strijd tussen leiders die zich bezig houden met landelijke thema’s. Hoe het ook zij, op 20 maart kiest Nederland 570 leden van de provinciale leden. De nieuwe Statenleden kiezen vervolgens de nieuwe Eerste Kamer. Hierbij geldt dat alle 570 leden stemrecht hebben, maar niet elke stem telt even zwaar mee. Dit omdat een provincie als Zeeland qua inwoners ver achterhaalt bij Zuid-Holland. Een stem van een Statenlid uit die laatste provincie is om die reden invloedrijker dan de Zeeuwse.