Verkiezingen VS: wie investeert het beste?
In het programma van Pauw, Bar Laat, ging het over de donaties aan de verkiezingscampagnes van Harris en Trump. De rijke Amerikanen doneerden 700 miljoen dollar aan Harris en bijna 2 miljard dollar aan Trump. Harris moest het vooral hebben van de kleinere donaties waarvan zij er veel meer had dan Trump. Beiden beschikken daarom over miljarden dollars voor hun campagne; Harris iets meer dan Trump. De vraag is of met name de gulle donaties van superrijken geen verplichtingen scheppen, waardoor geld de politieke besluitvorming al vooraf beïnvloedt. Dit roept ethische vragen op over belangenverstrengeling, achterkamertjespolitiek en onafhankelijkheid bij het volgen van procedures. Dit staat nog los van de invloed die door allerlei instanties wordt uitgeoefend op het stemproces, zoals Russische trollen en influencers of bepaalde captains of industry.
Mede door dit soort verschijnselen maak ik me zorgen over het grote goed dat we democratie noemen. In de wereld neemt het aantal autocratische leiders dat lak aan democratische besluitvorming heeft toe, maar ook wordt de invloed van rijke geldschieters steeds groter. Het lijkt alsof thans de oligarchie in steeds meer landen de boventoon voert. Denk in de VS aan de invloed van de exorbitant rijke Elon Musk die de verkiezingsuitslag probeert te beïnvloeden ten faveure van Trump. Musk kan veel invloed uitoefenen door zijn vermogen, maar ook door zijn machtspositie in informatieverspreiding via het sociale media platform X en zijn satellieten. Het lijkt wel alsof sciencefiction films waarin de macht op slinkse wijze door boze krachten wordt overgenomen bewaarheid worden.
Wij maken ons nu druk over de overname van een aantal basisvoorzieningen door marktpartijen met eigenbelangen, denk aan openbaar vervoer, energie, water, zorg of onderwijs. Maar we moeten ons realiseren dat de strijd om informatievoorziening al lang verloren is en dat onafhankelijke media inmiddels een illusie zijn geworden.
Ik hoop dat Kamala Harris de verkiezingen wint, en dat dit de weg kan openen voor sociale, morele en ethische overwegingen bij het nemen van besluiten. De vraag is of de samenleving in de VS inmiddels niet zover is verdeeld, gedemoraliseerd en geïndividualiseerd dat deze strijd al bij voorbaat is verloren. Kan het tij nog worden gekeerd door een sterke bindende kracht van een leider die mensen samen weet te brengen en een sociaal reveil kan bewerkstelligen, of blijven we het vijanddenken onder leiders zoals Trump cultiveren?