Verjong de vakbonden

Ooit was een lidmaatschap van de vakbond vanzelfsprekend. De vakbond was een echte emancipatiemachine. Ze streden succesvol voor het weekend en de vakantie en waren de sterkste kracht tegen onrecht op de arbeidsmarkt. Kortom: een vooruitstrevende kracht met een blik op een betere en eerlijke toekomst.

Helaas is daar niet veel meer van over. Het huidige imago van vakbonden is er één van oude mannen die lauwe koffie zitten te drinken in een muf vergaderzaaltje. Dat moet anders, want er is nog veel om voor te vechten. Het roer moet radicaal om bij de bonden, want anders bestaan ze over tien jaar niet meer.

Vakbonden hebben op dit moment weinig besef van de zorgen en problemen van jongeren. Dat is ook niet zo gek als je kijkt naar wie door de vakbonden vertegenwoordigd worden. De FNV bijvoorbeeld telt zo’n 200.000 leden boven de 65 en bijna 600.000 tussen de 45 en 65 jaar oud. Slechts 30.000 FNV leden zijn jonger dan 25. Deze scheve verhouding zorgt ervoor dat de twee belangrijkste zorgen van jongeren niet hoog op de agenda staan. Daardoor zijn er amper jongeren die het gevoel hebben dat de vakbond er voor hen is. Als daar niks aan gedaan wordt, zullen de vakbonden langzaam uitsterven.

Het kan zo niet langer. Om goed vooruit te kunnen kijken en de belangen van jongeren serieus te nemen zullen alle bonden terug moeten kijken naar hun sterke en vooruitstrevende kernwaarden. Er zijn hier alvast drie manieren waarop ze dat oude vuur weer kunnen aanwakkeren.

Allereerst moeten de bonden de huidige onzekerheid aanpakken op de arbeidsmarkt. Jongeren ervaren momenteel een te groot gebrek aan zekerheid omdat ze simpelweg uitgebuit worden. De oorspronkelijke vakbond zou geen genoegen nemen met het tekort aan vaste contracten en het fenomeen “werkervaringsplekken.” Dus waarom houden ze het nu slechts bij een campagne over het jeugdloon? Op dit moment kunnen jongeren, een kwetsbare groep op de arbeidsmarkt, niet rekenen op de volledige steun van de vakbonden. Dus waarom zouden ze zich erbij aansluiten? Pas als de bonden zich inzetten om de werkomstandigheden voor iedereen te verbeteren kunnen we spreken van een échte vakbond.

Een toekomstvisie voor de vakbonden moet ook inhouden dat ze hun aandacht vestigen op de banen die in zowel het heden als in de komende decennia hun relevantie zullen verliezen. Door de energietransitie zullen banen in vervuilende sectoren verdwijnen. Op dit moment zijn bonden vooral een remmende kracht, zeker als je kijkt naar de discussie over kolencentrales. De vakbonden moeten gaan pleiten voor het per direct sluiten van deze grote vervuilers en mensen voorbereiden op de toekomst.

Omdat vakbonden zich weer moeten inzetten voor alle groepen is ook de vertegenwoordiging van jongeren essentieel. Een effectieve manier om de stem van jongeren te verankeren is door een vaste plek aan te stellen in het dagelijks bestuur voor iemand jonger dan 30. De FNV kan die handschoen nu al oppakken aangezien er recent een plekje bij hen vrij is gekomen in het dagelijks bestuur.

Vakbonden kunnen weer veranderen in een kracht voor vooruitgang. Om dat te bereiken moeten ze echter ambitieus naar de toekomst blijven kijken en de toekomst ook met open armen ontvangen. De bonden kunnen alleen op lange termijn blijven bestaan als ze openstaan voor nieuwe, jonge leden, inclusief de zorgen die zij hebben en de problemen die zij ervaren. Als de vakbonden vast willen blijven houden aan hun vooruitstrevende oorspronkelijke idealen, dienen ze ook aandacht te besteden aan thema’s waar haar jonge leden nu mee kampen. Dit zijn immers de problemen van de toekomst.

Op naar de vakbond van de 21e eeuw!