Vergroot gelijke kansen, verminder geslachtsregistratie

In Arnhem is momenteel opnieuw het politieke debat gaande of men de wijziging van de naam en geslacht in overheidsdocumenten wil vergoeden. De naamswijziging is een wens voortvloeiend uit bijvoorbeeld een geschiedenis van huiselijk geweld of het slavernijverleden. De wijziging van de geslachtsregistratie komt voort uit de transitie van transgender of non-binaire mensen. Maar eigenlijk wil ik de overheid vragen om een stap verder te gaan: verminder, of stop met, geslachtsregistratie in overheidsdocumenten.

De overheid geeft — volledig terecht — steeds meer aandacht aan diversiteit en inclusie. Het is dan ook hoog tijd voor diezelfde overheid om eens kritisch te kijken naar de praktijk van geslachtsregistratie in officiële documenten. Deze registratie, gebaseerd op een binaire opvatting van geslacht, moet tot een minimum worden beperkt als we willen streven naar een inclusieve samenleving.

Geslachtsregistratie zoals we die nu kennen veronderstelt een simpele tweedeling: man of vrouw. Niets daarbinnen, niets daarbuiten. Deze strikte categorisering negeert de realiteit van genderdiversiteit. Mensen identificeren zich immers op verschillende manieren met geslacht, en sommigen identificeren zich niet met de traditionele opvattingen over mannelijkheid of vrouwelijkheid. Door vast te houden aan een binair geslachtssysteem marginaliseren we deze identiteiten en dwingen we mensen in een keurslijf dat hen gewoonweg niet past.

Een ander probleem met geslachtsregistratie is de impact op de privacy en persoonlijke autonomie van mensen. Wanneer iemands geslacht wordt vastgelegd in officiële documenten wordt deze informatie potentieel toegankelijk voor derden. Dit kan leiden tot inbreuken op privacy of zelfs discriminatie. Transgender en non-binaire mensen worden vaak geconfronteerd met pijnlijke situaties waarin ze moeten uitleggen, of soms zelfs rechtvaardigen, waarom hun uiterlijk niet overeenkomt met het geslacht op hun identiteitsbewijs. Door geslachtsregistratie tot een minimum te beperken beschermen we de persoonlijke autonomie en waardigheid van alle mensen.

Discriminatie op basis van geslacht is een probleem dat nog vaak voorkomt. Mensen die niet binnen de binaire opvatting van geslacht en gender vallen worden vaak geconfronteerd met stigma’s, ongelijke behandeling en soms zelfs geweld. Geslachtsregistratie draagt bij aan deze discriminatie door een wettelijke basis te bieden voor het onderscheid tussen man en vrouw. Door geslachtsregistratie tot een minimum te beperken zetten we dus ook nog eens een belangrijke stap in het verminderen van gendergerelateerde discriminatie en het bevorderen van gelijkwaardigheid voor iedereen.

Daarnaast heeft geslachtsregistratie ook gevolgen die verder reiken dan alleen de mens zelf. Denk bijvoorbeeld aan statistieken en andere gegevensverzameling. Beleidsmakers en onderzoekers baseren vaak hun beslissingen op dergelijke gegevens. Als we erkennen dat geslacht en gender complex en fluïde kunnen zijn, wordt het duidelijk dat binaire geslachtsregistratie een simplistische weergave biedt van de werkelijkheid. Dit leidt tot misleidende interpretaties van gegevens en ineffectief beleid.

Betekent het minimaliseren van geslachtsregistratie dan dat we helemaal geen geslachtsinformatie meer moeten vastleggen? Niet per se. Er zijn immers nog altijd situaties waarin het wel relevant kan zijn, zoals medische zorg of specifieke sociale programma’s. In veel andere gevallen is geslachtsregistratie gewoonweg volledig overbodig, of soms zelfs schadelijk. Denk bijvoorbeeld aan het huren van een appartement, het solliciteren naar een baan of simpelweg het gebruikmaken van openbare voorzieningen.

Het is dus van groot belang dat we ons bewust worden van problemen die samenhangen met de geslachtsregistratie in officiële documenten. Door dit tot een minimum te beperken tonen we respect voor identiteit, beschermen we privacy, verminderen we discriminatie en zetten we een stap naar een inclusievere samenleving. Dit vraagt om een gezamenlijke inspanning van overheden, instanties en de maatschappij als geheel. We zouden diversiteit moeten vieren en iedereen gelijke kansen geven, ongeacht iemands genderidentiteit. Tot die tijd is het fijn als lokale overheden de wijzigingen van de documenten vergoeden, zoals meerdere gemeenten in Nederland als doen, maar nog beter is als we helemaal stoppen met de geslachtsregistratie. Of in ieder geval: tot een absoluut minimum beperken.

cc-foto: BZ | Aad Meijer