Laat ambitieuze vmbo'ers niet in de kou staan

Duizenden Amsterdamse vmbo-leerlingen starten deze week met hun eindexamen. Eenmaal het diploma in handen – en een examenfeestje achter de rug – staat sommige leerlingen een koude douche te wachten. Ondanks hun vmbo-t of mavo-diploma, krijgen zij geen toegang tot de havo. Zo worden de ambities van een groep vmbo’ers gesmoord.

Sinds de invoering van het vmbo (1999) is het niet best geregeld met de doorstroom van de mavo naar de havo. Daarom hanteren schoolbesturen sinds 2012 een ‘toelatingscode’ voor de havo, om de doorstroom  transparanter en beter te maken. Het is er feitelijk alleen maar slechter op geworden.

‘Weigercode’ Om te beginnen is de naam misleidend. Het is eerder een ‘weigercode’. Een havo-school kan een gemiddeld eindexamencijfer eisen van een 6,8. Een geslaagde mavo- leerling met een gemiddelde van 6,5 kan zo worden geweigerd voor de havo, soms zelfs op de eigen school. Dat doet pijn. Het net ontvangen diploma heeft blijkbaar niet genoeg waarde.

Waarom gebruiken schoolbesturen deze code? Omdat ze daarmee de instroom van havo- leerlingen beïnvloeden. Ook in Amsterdam, zo werd mij duidelijk na een telefonische steekproef. Het voordeel voor de besturen is overduidelijk. Met de code selecteren zij de beste vmbo-leerlingen. En dat is gunstig in een cultuur waarbij scholen door de Inspectie keihard worden afgerekend op doorstroom- en examencijfers. Dat leidt vaak tot risicoloos gedrag van besturen. Ambitieuze vmbo’ers zijn het kind van de rekening. Rendementsdenken gaat hier vóór talentontwikkeling. Het is de wereld op zijn kop.

De Tweede Kamer heeft uitgesproken deze barrière voor doorstroom te willen verwijderen. Staatssecretaris Dekker treuzelt echter. En ook de landelijke vereniging van schoolbesturen in het voortgezet onderwijs – die de code heeft opgesteld – wil tijd winnen. Dat is kwalijk. Recent maakte de Onderwijsinspectie zichtbaar dat de kansongelijkheid in het onderwijs groeit. Inkomen en opleidingsniveau van de ouders zijn steeds bepalender voor een schoolloopbaan.

Sta-in-de-weg Toelatingscodes zoals deze zijn een extra sta-in-de-weg en dat geldt des te meer voor kinderen van ouders met een laag inkomen en lage opleiding. Juist die jongeren ontpoppen zich namelijk vaak iets later. Er zitten laatbloeiers, flierefluiters en dromers bij, anderen zijn ronduit lastpakken. Er kan nog veel veranderen in hun jonge levens. Dan is het goed ze alle kansen te geven. En natuurlijk, ze willen niet allemaal naar de havo. Niet elke leerling kan de havo ook aan. Dat hoeft ook niet. Het mbo is een prachtige vervolgopleiding. Maar wie het wil, moet de kans krijgen.

Ik roep de Amsterdamse schoolbesturen op om een drempelloze overstap naar de havo mogelijk te maken. De wethouder kan dit hartstochtelijk bij de schoolbesturen bepleiten. Laat het vmbo-t of mavo-diploma hét toegangskaartje zijn voor toegang tot het beroepsonderwijs én ook tot de havo. Zo geeft Amsterdam het goede voorbeeld om het onderwijs weer een emancipatie-machine te laten zijn.

Beeld: Youtube