Veiligheid is oneindig

We worden de laatste tijd overspoeld met goed nieuws. We wonen in een land dat tot de meest welvarende landen van de wereld behoort. Niet alleen de harde financiën nemen toe. Ook de brede welvaart stijgt. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Bijna alle indicatoren staan op groen, waaronder onze levensverwachting en opleidingsniveau. Ook berichtte het CBS dat het vertrouwen in politie en politiek groot is. En passant deelde het mee dat we leven in een samenleving die nog nooit zo veilig was.

Over het laatste onderwerp mocht ik iets zeggen in het NOS Journaal van acht uur. In de oorzaak van de daling van criminaliteit was men niet geïnteresseerd. Ik werd gevraagd waarom het gevoel van de gemiddelde burger zich niets aantrekt van deze geruststellende cijfers. Het volk gelooft er namelijk geen bal van. Fake news. Een groot deel van de Nederlanders vindt dat het helemaal niet beter gaat met Nederland. Het maakt zich ernstig zorgen en meent dat het nog nooit zo onveilig is geweest. Dit alles gebeurt met de toon van ‘Ik-ben-gekke-Henkie-niet’.

Het is een cliché in de sociale wetenschappen, maar daarom niet minder waar: media zorgen ervoor dat mensen zich zo fel opwinden over vraagstukken als veiligheid. Sla maar eens een willekeurige krant open. Dagelijks voeren hierin berichten over criminaliteit de boventoon. Of laat de minister aan het woord. Je hoort dan hoe onveilig Nederland wel niet is en over de noodzaak van zwaardere straffen om te voorkomen dat criminelen ‘vrij spel’ krijgen. Ongetwijfeld zit hierin een verklaring voor de opgewonden grondtoon van onze samenleving. Toch denk ik dat de overspannen manier waarop we reageren op de daling van criminaliteit nog in iets anders schuilt.

Net als welvaart en vertrouwen is veiligheid een onderwerp dat zo groot en zo complex is dat ze ons normale voorstellingsvermogen ver te buiten gaat. Een reden hiervoor is dat ze niet in eindtermen is te definiëren. Veiligheid is op een onzekere manier oneindig omdat er op geen enkele manier kan worden vastgesteld wanneer we volstrekt veilig zijn. Mij lijkt het dat burgers daarom zo’n moeite hebben met de goednieuwsshow van het CBS. Hoe veiliger het wordt, hoe hysterischer we de resterende onveiligheid ervaren.

Deze column is eerder verschenen in AdValvas, onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Amsterdam