Van prestatieladder naar dynamisch klimrek

De gedachte dat een vmbo-opleiding minderwaardig zou zijn aan een hogere opleiding, bestaat al heel lang en is onder andere gebaseerd op een stukje onwetendheid.

Tijdens gesprekken met leerlingen hoor ik soms dat er op een negatieve manier tegen het vmbo wordt aangekeken. Het overgrote deel van de leerlingen die op havo of vwo zitten ziet het als een degradatie van hun toekomst wanneer er sprake van zou zijn dat ze naar het vmbo zouden moeten overstappen. Het argument hiervoor is meestal redelijk ongefundeerd en financieel van aard: met een vmbo-diploma op zak krijg je immers een onderbetaalde baan en dus een minder rooskleurig leven. En dat terwijl meer dan de helft van alle middelbare scholieren in Nederland juist een richting binnen het vmbo volgt.

De gedachte dat een vmbo-opleiding minderwaardig zou zijn aan een hogere opleiding, bestaat al heel lang en is onder andere gebaseerd op een stukje onwetendheid. Vandaar dat het nuttig is om in de onderbouwklassen in te zetten op bewustwording rondom de mogelijkheden die de leerlingen hebben met het oog op de nabije (studie)toekomst. Dit gebeurt onder andere in de vorm van decaanlessen en het aanbieden van een zogenaamd LOB-traject (Loopbaanoriëntatie en -begeleiding), tegenwoordig een vast onderdeel in het onderwijscurriculum van het vmbo. De begeleiding is enerzijds gericht op het maken van een persoonlijke keuze voor bepaalde vakken en anderzijds voor het verkrijgen van inzichten in de diverse aansluitende vervolgopleidingen.  

De diverse drogredenen die bedacht kunnen worden om liever geen richting op het vmbo en mbo te volgen, zijn tegenwoordig steeds meer onderhevig aan inflatie. Er is de laatste jaren namelijk een groot tekort ontstaan aan gecertificeerde vakmensen in bijvoorbeeld de bouw, de technieksector, ICT en de zorg. Dit komt onder andere door het slechte aanzien van deze beroepen en de vergrijzing. Minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ziet ook steeds meer een tweedeling ontstaan tussen de hoger opgeleiden en de mensen die geen hbo- of academische opleiding hebben afgerond. In De Volkskrant hekelde hij onlangs nog de toegenomen prestatiedruk, waarbij het streven is om iedereen maar zo hoog mogelijk op te leiden, terwijl het de bedoeling zou moeten zijn om de juiste studenten op de juiste plekken te krijgen. En dat is, volgens hem, zeker niet alleen maar op een hbo of academische opleiding. 

Om vmbo-leerlingen en mbo’ers steeds meer te motiveren om voor een vakopleiding te kiezen en gelijk aanzien te krijgen ten opzichte van de studenten op de hogere opleidingen, zijn er de laatste jaren al een aantal terechte en logische acties ondernomen. Zo heten mbo’ers sinds 2020 bij wet ‘student’, net als hun collega-studenten op een hbo-opleiding of universiteit. Tevens komen ze tegenwoordig ook in aanmerking voor een studentenreisprodukt, zoals een ov-chipkaart. Daarnaast zou het ook makkelijker moeten zijn om lid te kunnen worden van een studentenvereniging en diverse studentenkortingen te krijgen bij instanties. Helaas is dat laatste nog niet overal optimaal geregeld, waardoor ze nu nog vaak tegen gesloten deuren aanlopen. 

De goede bedoelingen van minister Dijkgraaf om het aanzien van het (v)mbo op te krikken en tegelijkertijd in te zetten op de krapte op de arbeidsmarkt zijn prijzenswaardig, hoognodig en een stap in de goede richting. Ook al zijn de initiatieven en daadwerkelijke acties ietwat aan de late kant. Daarbij ligt er ook een taak voor de politiek en het onderwijs om de leerlingen (en de ouders) ervan te overtuigen dat niet enkel een afgeronde, hoge opleiding synoniem staat voor succesvol zijn en daarmee uitzicht te hebben op een gelukkig en geslaagd leven. Wat dat dan ook maar zou betekenen. Juist volwassenen zouden door hun persoonlijk opgebouwde portie levenservaring hierin een voorbeeld kunnen zijn. Het is dan ook een oproep aan ons allen: maak van de ééndimensionale prestatieladder een dynamisch klimrek met diverse hoogtes en uitdagingen. Moeilijk? Vraag een goede vakman (m/v) om de nodige hulp.