Vampierenbloed kruipt waar het niet gaan kan

Parasieten zijn een last voor de gastheer maar kunnen ook ongelooflijk mooie schutkleuren aannemen of die gastheer juist van dienst zijn. Zo zijn er visjes die bij grotere vissen ‘parasiteren’ en hun kieuwen schoonhouden maar wordt er natuurlijk ook overal vrolijk meegelift op het bloed van diezelfde gastheer.

Als folkloristisch verschijnsel en vooral in de literatuur is de vampier natuurlijk de meest bekende parasiet. In mensvorm dan. Vaak duidt het vampirisme echter op de metafoor van de parasitaire mens of in zeldzame gevallen gaat het om de fysieke associatie met ziekten als ernstige anemie of het zeldzame genetisch defect; porfyrie.

Aanvoerder van bibliotheken vol vampierromans blijft uiteraard Dracula. Een hallucinant boek waarvoor Bram Stoker zich ongetwijfeld flink in de spiritualiën had gedompeld. Niet heel vreemd ook daarom dat van een getrouwe verfilming nooit echt sprake was. Dracula is meer een bovenwereldse sfeertekening dan dat het een interessant verhaal biedt. Regisseur Francis Ford Coppola kwam tot nog toe het dichtst bij die essentie maar overige verfilmingen zijn toch vooral amusant of bloederige ‘horror’ en raken nauwelijks aan het originele verhaal. Aan afgeleide verhalen daarentegen geen gebrek. Er zijn vele interessante en zeer inventieve vampierfilms gedraaid die het thema vampirisme veel verder uitdiepen. 

Binnenkort de zoveelste incarnatie waarbij het curieuze Droste-effect niet onbenoemd kan blijven. Ooit was daar de oerversie; ‘Nosferatu, Eine symphonie des grauens’. De stomme- zwart/wit film uit 1922 bracht vertolker Max Schreck wereldfaam en beleef lang de onbetwiste, eerste échte dracula-verfilming (hoewel het karakter in deze film graaf Orlok heet, een rechtenkwestie).

57 jaar later presenteerde Werner Herzog zijn liefdevolle ode aan het origineel ‘Nosferatu’. Herzogs vaste hoofdacteur Klaus Kinski schmierde zich door de hoofdrol waarna Willem Dafoe zich in 2000 door de schmierende Kinski heen acteerde in een film over het maken van de originele film; ‘Nosferatu, Eine symphonie des grauens’. In deze “Shadow of the Vampire’ word de mythe van de vampier nog eens versterkt door de suggestie dat het hier een echte vampier betreft (Vanwege de intensiteit van zijn vertolking twijfelde men in ’22 ook al aan de identiteit van de acteur. Schreck ging zo op in zijn rol dat menigeen twijfelde aan zijn menselijke oorsprong).

Het zeer vervreemdende effect hierbij is dat Dafoe de acteur Schreck gestalte geeft met de intensiteit en vreemde body language die Kinski het karakter graaf Orlok later gaf. We hebben het dus inmiddels over drie acteurs in dezelfde rol die zich niet alleen met de rol vereenzelvigden maar tevens de acterende vakbroeder enigszins ‘mee-acteren’. Blijf er nu vooral bij: binnenkort verschijnt een remake van ‘Nosferatu’ waarin Dafoe wéér meedoet en dit keer aan de andere kant van goed en kwaad. Dafoe, met zijn kop gesneden uit een blok hout, is wat men noemt ‘geboren voor de camera’. Voor de rol van MaxSchreck/Nosferatu/Kinski was al geen betere acteur denkbaar en nu, prachtig geouderd, speelt hij aartsvijand Dr. Abraham von Helsing, de Nederlandse (!) professor.

‘Von’ en ‘van’ werd in diverse vertalingen nog wel eens verhaspeld maar in Dracula word aan dit karakter wel degelijk de Nederlandse nationaliteit toegeschreven, dus we kunnen uitgaan van de enige correcte spelling; Dr. van Helsing. In de laatste verfilming van ‘Nosferatu’ word dit karakter Professor Albin Eberhart von Franz genoemd. Ongetwijfeld spelen hier nog altijd allerlei rechtenkwesties maar het blijft opmerkelijk dat het originele Dracula-verhaal schijnbaar zo blijft boeien dat hij maar blijft reïncarneren, zowel op papier als op het witte doek. Nu is de oneindige reïncarnatie van de vampier natuurlijk de essentie van zijn wezen maar wie had ooit kunnen bedenken dat de klassieke roman zo’n onweerstaanbare aantrekkingskracht zou blijven uitoefenen?

Saillant detail; Dafoe speelde in het zeer prille begin van zijn carrière (weliswaar in een piepklein rolletje) ook al in de superieure vampierfilm ‘The Hunger’. Dit keer niet als vampier overigens.