Vaccineren op de markt is nodig om de gezondheidskloof te dichten

Ondanks alle inspanningen van de afgelopen decennia zijn de gezondheidsverschillen helaas nog steeds groot en hardnekkig. Mensen met een laag inkomen en minder opleiding leven gemiddeld 7 jaar korter en 18 jaar minder in goede gezondheid dan mensen met een hoge opleiding. Mensen in kwetsbare wijken hebben vaker gezondheidsproblemen en leven gemiddeld vijf jaar korter dan in andere wijken. Reis je bijvoorbeeld met de metro van Nesselande naar Spangen dan daalt de gemiddelde levensverwachting van mannen van 79 jaar (Nesselande) naar 74 jaar (Spangen).

De morele verontwaardiging over deze sociaaleconomische gezondheidsverschillen is groot maar de politieke moed ontbreekt als het gaat om de aanpak van de oorzaken. Dat zijn materiële (inkomen, wonen, werk) en immateriële levensomstandigheden (psychosociale stress, minder gevoel van controle over eigen leven).

COVID-19 vergroot gezondheidskloof De coronacrisis dreigt deze gezondheidskloof te vergroten. Het wordt steeds duidelijker dat het coronavirus harder toeslaat in kwetsbare wijken. Mensen leven dichter op elkaar, in vaak (te) kleine behuizing, hebben een beroep waar ze geen afstand kunnen houden of thuis kunnen werken of hebben geen auto om naar een teststraat te gaan. Hierdoor neemt de kans op een besmetting met het virus toe. Het is niet dat mensen niet willen, de omstandigheden belemmeren hen om zich aan beschermende maatregelen te houden, zich te laten testen of te vaccineren.

Met een slechtere gezondheidstoestand heb je ook meer kans op een slechte prognose na besmetting. Arme Nederlanders hebben twee keer meer kans door COVID-19 te overlijden dan rijke Nederlanders van dezelfde leeftijd, stelt hoogleraar Anton Kunst na onderzoek door het CBS en het Amsterdamse UMC. Mensen met een migratie-achtergrond worden vier keer zo vaak opgenomen in het ziekenhuis volgens de GGD Amsterdam. Dat heeft te maken met armoede en gezondheidsproblemen als suikerziekte en hartziekten die bepaalde migrantengroepen harder treffen.

Dreigende vaccinatiekloof voorkomen Huisartsen, zeker in kwetsbare wijken zoals Delfshaven in Rotterdam, ervaren dat dagelijks: meer opnamen en sterfte onder arme mensen en migranten. Daarom schreven ze vorig najaar samen met ons samenwerkingsverband ‘Delfshaven Helpt’ (opgericht na de corona-uitbraak) hierover een brandbrief naar de gemeente. Een van de resultaten was een testbus en nu zelfs een vaste testlocatie in Delfshaven. Een groot succes, gemiddeld tweehonderd mensen per dag laten zich testen. Als je de drempels weghaalt willen mensen wel.

Tijdens de vaccinatiecampagne merkten huisartsen dat bewoners van onze wijken zich minder laten prikken. Mensen twijfelen vanwege onrust en desinformatie op sociale media. Om een vaccinatiekloof te voorkomen, zijn huisarts Shakib Sana en Robin Petters, hoofd corona-afdeling van het Erasmus MC, een landelijke petitie begonnen voor een snelle en toegankelijke informatievoorzieningen. Minister De Jonge reageerde, bracht een bezoek aan onze wijk en beloofde meer inzet.

Voor een prikkie op de markt Onze huisartsen wachtten dit niet af, op initiatief van enkele huisartsen zoals Bunyamin Meral gingen ze zelf de markt op. Vanuit hun intrinsieke motivatie om de gezondheidskloof niet verder te vergroten stonden ze zaterdag al voor de zevende keer op de Delfshavense markt. Met een informatiekraam en de mogelijkheid direct te prikken. Ondersteund door de buurtmaatjes van Delfshaven Helpt die mensen in verschillende talen kunnen aanspreken.

En het werkt! Op de laatste zaterdag 10 juli is de duizendste prik gezet in Pier 90 bij de Visserijmarkt. De energie van de bewogen professionals sloeg dan ook al snel over op GGD en verschillende ziekenhuizen. Al snel ontstond een uniek samenwerkingsverband van huisartsen, medisch studenten, GGD en ziekenhuizen (apothekers en internisten) die de afgelopen zes zaterdagen op drie plekken (in Noord en op de Afrikaandermarkt) informatie en vaccineren organiseerden. Met alle steun van welzijnspartijen, migrantenorganisaties, (zoals Spior en SKIN)  burgemeester en politiek.

Gelijke behandeling volstaat niet Equality (gelijke behandeling) volstaat niet; om gelijke kansen te creëren (equity) moet je bijvoorbeeld groepen met taal- en informatieachterstand extra inzet geven. Er is een extra stap nodig om betrouwbare en toegankelijke informatie bij hen te brengen. Zeker om het gegroeide wantrouwen in overheidsinstanties – onder andere na het toeslagenschandaal – te overwinnen. Huisartsen kunnen deze kloof overbruggen, merken wij op de markt. Zij kennen hun patiënten en in  hun eigen huisartsen hebben mensen nog vertrouwen. Zeker wanneer die op hun vrije zaterdag naar de markt komen om voorlichting te geven, vragen te beantwoorden, helpen met gezondheidsverklaringen en prikken.

Een tweede succesfactor is dat er direct geprikt kan worden. Net als laagdrempelige testlocaties blijkt vaccineren in de wijk te helpen.  Vaccineren nabij, ook zonder afspraak. Het ruimt veel kloven op: informatie, afspraken, afstand. Dat is wat nodig is. Onze huisartsen begrijpen dat. Bij meer inzet van huisartsen in de public Health zou het wel goed zijn te kijken naar enige vorm van financiering hiervan. Bijvoorbeeld via het achterstandsfonds, ingesteld voor huisartsen in kwetsbare wijken.

Veel mensen in onze wijken hebben het gevoel dat ze er niet toe doen, dat ze achtergesteld zijn. Dat is helaas ook zo. Met een testlocatie in de wijk, prikken door GGD op plekken in de wijk zoals buurthuizen, markten en moskeeën in combinatie met voorlichting door huisartsen kunnen we dat gevoel doorbreken en zo de gezondheidskloof verkleinen.