Uitgeprocedeerde zorgzoekers

Al in de tijd dat ik nog tot het gilde der psychiaters behoorde kwam ik regelmatig met ze in aanraking: mensen die overal en nergens hadden gezocht naar professionele zorg in verband met hun mentale problemen, maar die nog nergens voldoende antwoord op hun hulpvraag hadden gevonden. Vrijwel altijd waren ze keurig begonnen bij de huisarts, die ze na korte of langere tijd had doorverwezen naar een ggz-instelling. En daar was het dan misgegaan, althans voor de mensen waar het hier over gaat. Of de diagnose was niet duidelijk, volgens de professionals die de intake hadden gedaan, of er waren contra-indicaties voor de behandeling zoals men die bood aan de ‘gewone’ cliënten. Eerst een intake bij het zorgprogramma A, daar afgewezen en doorverwezen voor een nieuwe intake naar zorgprogramma B, enzovoort…

Soms werd er gestart met een behandeling en dat ging dan toch ook weer niet goed. ‘Ik hield me niet aan het protocol en toen hebben ze de therapie gestopt’ of ‘Ik deed alles wat me werd gevraagd, maar ik ging me niet beter voelen’ Na korte of langere tijd kwamen de meeste van deze mensen toch weer uit bij hun huisarts, meestal met dezelfde hulpvraag.

Vervolgens vaak weer een verwijzing, maar zonder een andere uitkomst.

Wat doe je als je serieuze klachten hebt, en de reguliere hulpverlening kan niet helpen? Dan ga je verder zoeken, toch? Bij een haptonoom, of een alternatieve therapeut bijvoorbeeld. Via Google kom je terecht bij familieopstellingen, of ayahuasca. Het is niet wetenschappelijk bewezen, maar mijn gevoel (wel gebaseerd op ervaring) is dat de mate van wanhoop bepalend is voor de gekkigheid van de therapiesoorten die mensen proberen. Tot en met levensgevaarlijke ‘therapieën’ die voor woekerprijzen worden aangeboden door zelfbenoemde experts.

Zoals al gezegd: ik heb er best veel gezien in de loop der jaren. En op zichzelf is het ook niet onlogisch dat niet iedereen goed geholpen kan worden. Het echte probleem: het lijken er steeds meer te worden. Ook dat is niet bewezen, simpelweg omdat het niet is onderzocht. Maar kijk om je heen, lees op het internet, en dan is het overal waarneembaar: mensen die wanhopig op zoek zijn naar hulp bij klachten die qua ernst niet onderschat mogen worden. Mensen die al diverse soorten antidepressiva hebben gebruikt, die al meerdere keren cognitieve gedragstherapie hebben gevolgd, of die vanwege ernstige persoonlijkheidsproblematiek (een oordeel dat door een deskundige over ze is geveld) binnen de reguliere kaders niets meer te zoeken hebben. Maar nog steeds mensen die lijden…

En erudiete hoogleraren psychiatrie verkondigen ondertussen in de weekeindbijlage van de kwaliteitskranten dat een beetje somberheid bij het leven hoort. Dat gaat deze mensen helpen, denk je ook niet?

Het begin van een oplossing zou gelegen kunnen zijn in het erkennen van de problematiek van deze mensen, inclusief de erkenning dat ze daarmee niet goed te helpen zijn. Door ze van een naam te voorzien, bijvoorbeeld. Mijn voorstel: ‘uitgeprocedeerde zorgzoekers’. Jaren geleden spraken we zo over bepaalde asielzoekers, en het werd gezien als een serieus maatschappelijk probleem. Met een naam voor de hele groep kunnen we in kaart brengen hoeveel mensen het zijn, wat ze kenmerkt, en wat hun lijden behelst. En ook wat het de samenleving kost. Mijn verwachting: de uitkomsten zullen een belangrijk argument vormen om eindelijk eens echt aan zorginnovatie te gaan doen in de zorg voor mensen met mentale problemen. Uitgeprocedeerde zorgzoekers, dat willen we toch niet?