Uiteraard werkt Femke Halsema niet mee aan de bezoedeling van het Nationaal Monument op de Dam

In Amsterdam worden de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Azië niet met  één maar met twéé – onderling zeer verschillende - bijeenkomsten herdacht. Op 15 augustus wordt het Nationaal Monument op de Dam bezoedeld door de Stichting Indisch Platform 2.0. Ze organiseert daar een herdenking van de oorlogsslachtoffers in Azië met als belangrijk spreker Palmyra Westerling. Zij zal een lans breken voor haar vader, de oorlogsmisdadiger Raymond Westerling, die op het eiland Sulawesi honderden burgerslachtoffers maakte in een terreurcampagne tegen Indonesische vrijheidsstrijders. De rest van het programma zal ongetwijfeld van hetzelfde laken één pak zijn. Op de eigen website maakt de Stichting groot bezwaar tegen de excuses die de koning heeft aangeboden voor de koloniale oorlog die Nederland van 1945 tot 1949 voerde.

Deze herdenking draagt derhalve een sterk politiek karakter. Ze is bedoeld om de pijnpunten van de koloniale geschiedenis zoveel mogelijk te bemantelen. De achterban van de Stichting Indisch Platform 2.0 eist een exclusief slachtofferschap op. Tegelijk ontkent men daderschap in eigen kring. Anders laat je geen pleidooi voor Raymond Westerling houden. Opmerkelijk zijn overigens de omfloerste termen waarmee een deel van de media over deze manifeste massamoordenaar spreken. Zo heeft het Nederlands Dagblad het over "deze omstreden commandoleider".

Het is dan ook volkomen terecht dat Femke Halsema heeft besloten de Dam op 15 augustus te mijden. Het past een burgemeester niet op te treden tijdens een als nationale manifestatie vermomde politieke bijeenkomst van het soort mensen dat onze oosterburen aanduiden als Ewiggestrigen.

Ze spreekt in plaats daarvan de volgende dag op een tweede bijeenkomst. Deze vindt – zeker gezien het karakter – plaats op een merkwaardige plek: het Monument Indië Nederland aan het Olympiaplein. Dat was in 1934 in opdracht van de gemeente geplaatst ter herdenking van de bij wijlen genocidaal optredende veroveraar van Atjeh, Jo van Heutsz. Latere generaties keken met andere ogen naar dit pompeuze eerbetoon en in 1984 al is de plaquette met de naam van de generaal erop verwijderd. Nog later is het totale monument omgedoopt. 

Deze plek nu is op 16 augustus de locatie voor de Dekoloniale Indonesië Nederland Herdenking, die voor de tweede keer gehouden wordt. Initiatiefnemer is Benjamin Caton, een Groenlinkser uit Amsterdam-Zuid. Zelf omschrijft hij zich als een "gebaren taal sprekende queer indo". De schrijfster Marion Bloem is een belangrijk spreker. Op het podium zullen in ieder geval ook verschijnen het Balinees Gamelan orkest Gong Tirta, de  dichter/muzikant Robin Block en de Indonesische historica Karina Binol. Het is de bedoeling dat het een echt gezamenlijk Nederlands Indonesische herdenking wordt. Daarbij is het belangrijk te beseffen dat de zeventig miljoen Indonesiërs die de Japanse bezetting meemaakten, deel uitmaakten van het Koninkrijk der Nederlanden, zij het als onderdanen en niet als volledige burgers. Dit veranderde pas op 17 augustus 1945 toen Soekarno samen met Mohammed Hatta de onafhankelijkheid uitriep. De twee miljoen slachtoffers van de Japanse bezetting zijn daarom ook een Nederlandse zaak.

Femke Halsema is dan ook bij deze herdenking zeer op haar plaats. Dat komt door de manier waarop zij haar burgemeesterschap uitoefent en hoe zij denkt over de levensbeschouwelijke uitstraling van Amsterdam, een vrijzinnige stad die taboes verwerpt en bereid is (of zou moeten zijn) in het reine te komen met de zwarte kanten van haar verleden. Zo wordt in feite óók bij het Monument Nederland Indië een politieke bijeenkomst gehouden in het kleed van een herdenking. Dat moet in dit geval ook wel want Nederland blijkt politiek te onvolwassen om de totale erfenis van zijn verleden te aanvaarden inclusief de misdaden die onder dekking van het rood wit blauw in Azië en het Caribisch gebied zijn gepleegd. De bezetting van de Dam door de verdedigers van Westerling dwingt zo´n alternatieve bijeenkomst af.

Daar kun je alleen maar heel treurig van worden.

Opmerking achteraf: Hoofdspreker op de Nationale herdenking van de oorlogsslachtoffers in Azië, die traditioneel bij het Indië Monument in Den Haag plaats vindt, is Reggy Baay die het zwijgen over de slavernij in de kolonie Nederlandsch Indië doorbrak met zijn indrukwekkende studie Daar werd wat gruwelijks verricht. Omdat deze herdenking voor het overige altijd volgens vaste patronen verloopt, zal hij de toon zetten van de bijeenkomst.

Nog een opmerking: de Stichting Indisch Platform neemt in scherpe bewoordingen afstand van de Stichting Indisch Platform 2.0. Waarvan akte.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke opinie mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de vermeende vreemde talenkennis van de Nederlanders.

cc-foto: Roel Wijnants