Uitbreiding BRICS-landen luidt einde van de macht van het Westen in

We lijken hier nogal arrogant te zijn en ons onaantastbaar te wanen.

Fukuyama voorspelde na de val van de muur in 1989 het einde van de geschiedenis. Het kapitalisme had gewonnen en zou blijvend de dominante, of enige, ideologie zijn. Dat blijkt niet te kloppen. Met de opkomst, en uitbreiding, van de BRICS-landen vangt de geschiedenis weer aan en lijken de kansen te keren.

Ik maak me daar zorgen over. En ik maak me vooral zorgen over de lauwe reactie van het westerse landen. Ik hoor nog geen grote onrust vanuit de, internationale, politiek en op straat of op sociale media heeft vrijwel niemand het erover. Wat erover gezegd moet worden weet ik ook niet precies, maar er is een machtsverschuiving gaande. En dat wordt ellende. Een internationaal blok tegen het Westen gaat veel betekenen voor onze handel en veiligheid. Heel veel landen zijn de westerse arrogantie zat. Dat waren ze het al jaren, maar nu zich verenigd hebben, en gaan uitbreiden, hebben we de poppen aan het dansen. Dit zou het begin van donkere tijden kunnen zijn. Een nieuwe koude oorlog, maar hete episodes. Het is een koekje van eigen deeg en onze eigen schuld, maar evengoed is het dreigend.

Als ik erover begin zeggen mensen dat ik overdrijf. Dat kan zijn, maar ik denk dat de effecten van samenwerking tussen de BRICS-landen worden onderschat. China heeft veel (Europese) havens en infrastructuur in handen (in half Afrika rijden Chinese treinen met Chinees personeel) en vrijwel alle onze producten worden in deze landen geproduceerd. Als de BRICS-landen met productie- en transportlijnen gaan lopen klooien, zijn we nergens meer en met louter economische sancties zijn de landen niet meer bij te sturen als ze de handen verder ineen slaan.

Voor deze verschuiving in macht en invloed worden de Verenigde Staten en de Europese Unie al decennia gewaarschuwd, maar we lijken hier nogal arrogant te zijn en ons onaantastbaar te wanen. Dat is logisch als je kijkt naar onze geschiedenis vol plunderingen, slavenhandel, kolonisatie en het afdwingen van handelsverdragen die vooral voor ons gunstig waren. Deze tijd lijkt echt voorbij. Als het Niger al lukt om met een coupe een eind te maken aan de bemoeienis van oud-kolonisator Frankrijk en Amerika, vrees ik het ergste. En dan zwijg ik nog over de sjeik van Qatar die afgelopen november tijdens het WK voetbal met een band om zijn bovenarm openlijk partij kiest voor Palestina en daarmee een sneer uitdeelt aan Europa en de VS, die Israël onvoorwaardelijk lijken te blijven steunen. En dan doen wij moeilijk omdat onze minister die naast deze sjeik zit haar speldje met de regenboogvlag niet goed zichtbaar heeft. Hoe blind kunnen we zijn voor de grotere dreiging?

En dan heb ik het alleen nog over de blindheid van westerse regeringsleiders en andere politici die maar blijven roepen dat Poetin een schurk is die hard gestraft moet worden en lijken te negeren dat hij een grote coalitie smeedt met onder andere China, India, Brazilië, Zuid-Afrika en Saoedi-Arabië waarmee hij ons veel meer pijn kan dan doen wij hem. Een andere blindheid zie ik in Nederland, bij de burgers. Ik hoor mensen bijvoorbeeld roepen dat Jesse Klaver in het kabinet heeft gezeten en het land kapot heeft gemaakt. En als ik dan zeg dat Jesse Klaver niet in het kabinet heeft gezeten, zeggen ze dat zijn invloed heel groot is. En als ik dan vervolgens zeg dat de coalitie van VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie hecht samen optrok, dat de Tweede Kamer amper inbreng had en nauwelijks haar controlerende taken kon doen en dat op deze kritiek Pieter Omtzigt zijn partij Nieuw Sociaal Contact gebaseerd heeft, blijft het stil of krijg ik als reactie dat ik een communist ben die het land zelf kapot wil maken. Ik begrijp niets van zoveel onbegrip. Of misschien begrijp ik het wel. De rechtse propaganda wil ons doen geloven dat alle problemen in de wereld van links komen en daar slagen ze aardig in. Wie opkomt voor marginaliseerden of problemen aankaart, wordt belachelijk gemaakt en de veroorzakers van de ellende blijven buiten schot en krijgen de laatste jaren ook nog eens de meeste stemmen. Het is te bizar voor woorden.

Het valt me ook op dat liberalisme, kapitalisme en neoliberalisme in discussies hierover vaak door elkaar worden gehaald. Ik ben liberaal, maar die term is gekaapt door de VVD en die partij is eigenlijk neoliberaal. De VVD is blind voor de negatieve effecten van marktwerking. Mede daardoor is het sinds die partij het voor het zeggen heeft op vrijwel alle departementen een bende. Ziekenhuizen gingen failliet, er zijn tekorten in de zorg, het aantal daklozen is verdubbeld, de jeugdzorg ligt op z’n gat, de wachtlijsten bij de GGZ rijzen de pan uit, VVD-minister Stef Blok haalde buitenlandse investeerders over in de Nederlandse woningmarkt te investeren waardoor huurwoningen nu onbetaalbaar zijn, de VVD stimuleerde de flexibiliteit van de arbeidsmarkt waardoor mensen soms drie banen hebben en nog niet rondkomen en ga zo maar door. Met liberalisme heeft dit weinig te maken. Daarvoor moet je denk ik eerder bij D66 en de PvdA zijn. Die partijen maken zich nu ook hard om de correcties op het wilde kapitalisme, die de vakbonden ooit hebben aangezwengeld, te beschermen. Zonder die correcties zouden werknemers nu nog werkdagen van zestien uur hebben, amper iets verdienen en ongezonde werkomstandigheden hebben. Een aantal bedrijven wilden die correcties niet doorvoeren en hebben hun productielijn verhuisd naar landen waar ze de uitbuiting van hun personeel konden voortzetten. Daaraan kun je zien waar het vrije ondernemerschap toe kan leiden.

In een discussie over het liberalisme werd me onlangs gezegd dat de mensen zelf verantwoordelijk zijn voor de ellende waarin zij leven. Ook dat begrijp ik niet. Ik kan er niets aan doen dat verzekeringsmaatschappijen de kwaliteit van de zorg zijn gaan bepalen, dat mensen makkelijker op straat gezet worden, moeilijker een huis krijgen en geen hulp krijgen als ze geen psychische problemen of geen verslaving hebben en toch dakloos raken. Ik kan er ook niets aan doen dat de belastingdienst en het UWV zwarte lijsten zijn gaan hanteren en zich in zo’n extreme mate door wantrouwen hebben laten leiden dat tienduizenden mensen in de problemen zijn gekomen. Ik kan er ook niets aan doen dat het werkgevers mogelijk is gemaakt met 0-urencontracten te gaan werken, waardoor het personeel eerder dagloner dan werknemer is en nauwelijks bestaanszekerheid heeft. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Waar zouden burgers dan zelf schuldig aan moeten zijn?

Al deze ellende komt voort uit de dominante neoliberale ideologie van het Westen die via schimmige dealtjes en afspraken voor financiële steun door bijvoorbeeld het IMF en de Wereldbank over heel de wereld verspreid zou moeten worden. De BRICS-landen willen dit nu een halt toe roepen. Ik begrijp dat. Tegelijkertijd weet ik dat het ons pijn gaat doen. Zoveel is zeker. Handelsoorlogen, inflaties en gewapende conflicten zijn onderweg en aan de arrogante ongenaakbaarheid waarmee het westen de laatste decennia sancties uitdeelt en veto’s uitspreekt zullen we niets meer hebben. Toenemende interne tegenstellingen zullen samen met externe dreigingen langzaam maar zeker het licht uitdoen.