U heeft niet gefaald. Maar de regering

Deze regering verschuilt zich achter het individu. Door herhaaldelijk te hameren op individuele verantwoordelijkheid, wijzen we spijtig genoeg de vinger naar elkaar. Maar we kunnen en moeten de regering verantwoordelijk houden voor lockdown nummer 2. Het is niet de schuld van feestbeesten, kerkgangers of ouderen zonder mondkapje. Een landelijke pandemie vraagt primair om landelijk ingrijpen. Zoals in veel situaties ligt de oplossing niet bij een optelsom van eigen verantwoordelijkheid, maar bij de overheid.

Is het niet te makkelijk en onrechtvaardig om de regering dit aan te rekenen, terwijl ze op onbekend terrein zat en alle Europese landen met een nieuwe lockdown worstelen? Nee, er zijn een aantal duidelijke momenten waar de regering verkeerde keuzes maakte.

(1) Bij de start van de pandemie lachtte Rutte de ernst van de situatie weg en greep de regering laat in. Dit was begrijpelijk, toen was alles nog onbekend. Maar de voorzorgsplicht werd hier niet in acht genomen. Een succesvolle intelligente lockdown volgde, maar daarna volgde fout op fout. (2) In de zomer kon alles weer: maatregelen werden te snel versoepeld, persconferenties afgeschaft en de regering ging op vakantie. Dat iedereen het gevoel had dat alles weer kon, is een logisch gevolg van de regering die alles liet vallen.

(3) Het idee in de zomer was die van lokaal maatwerk. Hierbij ontbrak het aan een duidelijk plan met richtlijnen voor het lokaal bestuur. (4) Voor maatwerk was voldoende testcapaciteit essentieel. Ook hierin faalde de regering. Testcapaciteit die er wel was, werd door verkeerde keuzes niet benut. (5) Toen de besmettingen snel opliepen en duidelijk werd dat gemeenten niet ingrepen, werd wederom te laat gehandeld. Na een reeks maatregelen werd met moeite in december eindelijk weer een daling ingezet. (6) Deze werd teniet gedaan doordat bij de regering de kunde of durf ontbrak om black friday te verbieden of winkels te sluiten. Deze opeenstapeling van verkeerde keuzes leidde tot een tweede lockdown, niet een gebrek aan eigen verantwoordelijk. Als winkels open mogen blijven en mensen gelokt worden met black friday-deals, is dit niet de bezoekers maar de regering aan te rekenen.

Bewust of onbewust hamert de regering sinds de start van deze blunderparade op de eigen verantwoordelijkheid. “We hebben het echt zelf in de hand.” En weet je wat? Het werkt. Dankzij de boodschap van de regering wijzen we de vinger naar elkaar. Na jaren onder de VVD en dankzij de tijdsgeest geloofden we toch al in de oneindige kracht van individuele verantwoordelijkheid. De zwarte zijde daarvan is dat wanneer we als land falen, dat ligt aan onszelf of asociale medeburgers.

Laten we vooral stoppen met het onnodige wantrouwen jegens elkaar. Laten we ook kappen met de verering van Rutte, omdat hij een boodschap zo statelijk overbrengt. Huur een woordvoerder in, als dat zo belangrijk is. Laten wij en de media niet 10 jaar wachten om kritisch naar het beleid te kijken. Daar is nu al genoeg op aan te merken. De tijd van eensgezind achter de regering staan is voorbij. De noodzaak voor kritiek is daar te hoog voor. Want bij een ongewijzigde koers is lockdown nummer 3 – of erger – alweer in zicht.