Triest om te zien hoe die boeren demonstreerden tégen een groene toekomst voor hun eigen kinderen

Er heeft nooit een massademonstratie van boeren plaats gevonden uit solidariteit met collega's die de handdoek in de ring moesten gooien. Of voor hún kinderen. Zij blijven achter langs de weg terwijl de karavaan onverdroten verder trekt het noodlot tegemoet.

In zowat elk actualiteitenprogramma kwam wel een boze boer voor die met aplomb een of meer pubers naar voren schoof. Zij verklaarden vader te willen opvolgen en dat ging de regering nu kapot maken. Zulke rurale adolescenten verdienen ons aller sympathie. Dat zij het bedrijf erven is juist bij gelijkblijvend beleid alles behalve vanzelfsprekend. Agrarische bedrijven vallen bij bosjes om. In 1980 telde Nederland er nog 145.000 boerderijen , in 2000 97.000 en in 2021 52.000. Het aantal rundveeboeren daalde van 87.000 via 46.000 tot 24.000.

Interessant is de ontwikkeling van de werkgelegenheid. In 1980 verdienden nog 305.000 personen hun brood in de landbouw, in 2000 waren dat er 281.000 en verleden jaar 182.000. Al deze gegevens verstrekt het Centraal Bureau voor de Statistiek. 

Om een inkomen uit je grond te halen moet je steeds grotere opbrengsten genereren. Dat kan alleen door schaalvergroting en het toepassen van moderne, gewoonlijk peperdure technieken. Boeren zitten dan ook op allerlei manieren bij banken zwaar in de schuld. De gemiddelde melkveehouder moet rente en aflossing betalen over € 1,1 miljoen. Alleen al in 2021 leende de Rabobank € 35,7 miljard uit aan boerenbedrijven, zo berekent Milieudefensie.

De gemiddelde boer ziet enorme geldstromen door de vingers glijden. Die verdwijnen als sneeuw voor de zon. Er blijft op zijn best een redelijk bedrag over om met het gezin van te leven. En dat is dan meestal nog afhankelijk van de inkomenssteun door de EU.

Zo ziet het sombere perspectief eruit waar zoveel boeren in Stroe voor en niet tégen demonstreerden. Zij werden aangevuurd door demagogen. Zij weerden sprekers uit politiek en maatschappij die hen de werkelijke feiten voor ogen konden houden. Zij blokkeerden de wegen. Zij hadden lak aan wet en recht alleen maar om hun eigen horigheid te bestendigen.

Want horigen zijn zij en die horigheid willen zij nalaten aan hun kinderen. Als die de erfenis aanvaarden, is de kans groot dat zij  uiteindelijk de strijd moeten opgeven. Na beëindiging van het bedrijf verschijnen meteen de banken en de andere crediteuren. Ze willen eerst even vangen. Zij hebben elk risico afgedekt. Zij wel. 

Er heeft nooit een massademonstratie van boeren plaats gevonden uit solidariteit met collega's die de handdoek in de ring moesten gooien. Of voor hún kinderen. Zij blijven achter langs de weg terwijl de karavaan onverdroten verder trekt het noodlot tegemoet. Meer schulden, meer schaalvergroting is de enige manier om deze vorm van agrarisch produceren vol te houden. Op steeds grotere bedrijven met steeds hogere hypotheken en steeds minder mensen die zich kapot werken voor een karig bestaan. 

Het was triest te zien hoe die boeren demonstreerden voor hun eigen ondergang. Hoe zij juichten voor hun doodsvijanden. Hoe zij elke uitweg voor zichzelf afsneden. Hoe zij een groene toekomst voor hun kinderen zelf kapot maakten. Als het zo blijft, kan de agrarische jeugd beter tijdig een vak leren buiten de landbouw. 

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag  verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis