Trap private equity de jeugdzorg uit

Het gaat niet goed met onze jeugdzorg. De afgelopen jaren is – na een decentralisatie onder Rutte-2 die gepaard ging met een forse bezuiniging – de jeugdzorg duurder geworden, groeiden de wachtlijsten en nam het personeelstekort toe. De helft van alle net opgeleide jeugdzorgers verlaat binnen twee jaar de sector. Komende maandag staken de jeugdzorgmedewerkers, uit protest tegen de toenemende werkdruk en het snel groeiende personeelstekort.

Toch is de sector op sommige plekken heel populair. Private equity fondsen – zogenaamde springhaankapitalisten of durfinvesteerders, afhankelijk van aan wie je het vraagt – zien de jeugdzorg als ‘een interessante groeimarkt’. Zo viel de geestelijke gezondheidsorganisatie Mentaal Beter onlangs in handen van de Franse investeringsmaatschappij Apax. Een andere aanbieder werd overgenomen door Holland Capital. Apax heeft bedrijven in bezit ten waarde van een miljard of 50. Zo waren ze eigenaar van De Persgroep, Tommy Hilfiger en het softwarebedrijf Exact. Duidelijk mensen met passie voor jeugdzorg dus. Dat zij de jeugdzorg gebruiken als winstmodel is geen natuurverschijnsel, maar een gevolg van het toelaten van de markt in de jeugdzorg. Dit zien we ook gebeuren in de ouderenzorg en de kinderopvang, waar private equity nu aan de orde van de dag is.

Het verdienmodel van deze plunderaars bestaat ongeveer uit drie mogelijkheden. Je kunt een bedrijf opkopen met geleend geld, die schulden in het bedrijf hangen, winstgevende delen verkopen en de rest failliet laten gaan, je kunt op korte termijn zoveel mogelijk waarde aan een bedrijf toevoegen en het dan met winst verkopen, of je kunt dividend afromen, kort door de bocht samengevat. Daar kun je van alles van vinden en we hebben eerder bij V&D en kinderopvangorganisatie Estro gezien wat voor gevolgen dat kan hebben.

Maar het zou in een beschaafd land niet eens onderdeel van het debat moeten zijn, of private equity een plaats heeft in de jeugdzorg. Want of een jeugdzorginstelling nou volgehangen wordt met schulden, gepusht wordt om op korte termijn zoveel mogelijk te groeien of winst te maken of om maximaal dividend uit te keren, het is allemaal niet in het belang van het kind.

Met dank aan onderzoek van Follow The Money hebben we nu al het eerste beeld wat de invloed van private equity op de jeugdzorg is. Zo maakte Mentaal Beter Cure 9 miljoen euro winst in de tijd dat het overkoepelende bedrijf 6 miljoen euro verlies maakte. En de overkoepelende organisatie had een lening uitstaan bij private equity tegen een rentetarief van 8%. Dit terwijl de gemiddelde rente in die tijd 2,9% was. Op die manier heeft het fonds 2,3 miljoen aan rente binnengeharkt. APAX heeft Mentaal Beter volgehangen met 100 miljoen aan schulden, waarmee een GGZ-instelling is aangekocht. En behandelaren moesten 95% van hun uren declarabel besteden, dik 20% meer dan gebruikelijk is. Het personeelsverloop nam fors toe terwijl de directie van het fonds tonnen binnenhaalde.

De sector is zo’n populair doelwit voor deze sprinkhaankapitalisten vanwege de goede kansen op een hoog rendement, zoals het voorbeeld hierboven ook laat zien. Maar waarom accepteren we dat deze zorg die door ons allemaal wordt betaald een verdienmodel voor buitenlandse investeringsfondsen is? Dat geld is oneindig veel beter besteed in het wegwerken van de wachtlijsten in de jeugdzorg, in het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden van medewerkers en in het aantrekken van nieuw personeel in een sector waar we tienduizenden mensen tekort komen.

Maandag debatteert de Kamer over hoe het gaat met de jeugd in Nederland. Daar zal veel bediscussieerd worden en we zullen het over lang niet alles eens worden. Maar waar we oprecht op hopen is dat we het tenminste eens kunnen worden over een simpel uitgangspunt: de noden van een kind zijn geen verdienmodel, trap die private equity de jeugdzorg uit.