Transgenderwet geldt al in meer dan 20 andere landen, zonder problemen

Er is weer gedoe over de “transgenderwet”. SGP, BBB, FvD en JA21 hebben een motie ingediend om de wet buiten de normale procedures om van tafel te vegen. De wet krijgt al jaren felle weerstand vanuit conservatieve en radicaalrechtse hoek, waarbij veel doemscenario’s en horrorverhalen worden verteld. Maar als je ook maar een beetje kijkt naar de wetenschap of naar de dagelijkse praktijk in andere landen, dan storten deze argumenten bijna allemaal in elkaar.

Over de 'transgenderwet'
Eerst even: waar gaat het ook alweer over? Als trans mensen op dit moment hun geregistreerd geslacht (oftewel het geslacht in hun paspoort) willen wijzigen van een M naar en V of andersom, dan moeten ze eerst toestemming krijgen van een psycholoog. Een ‘deskundigenverklaring’. De ‘Wet Wijziging vermelding geslacht in geboorteakte’, in de volksmond bekend geworden als de “transgenderwet”, zou deze eis schrappen. Trans mensen zouden dan zelf naar de gemeente kunnen en hun geregistreerd geslacht laten wijzigen.

Er zijn goede redenen om de deskundigenverklaring te schrappen. Zo’n verklaring halen is traag en vernederend voor trans mensen die nu moeten bewijzen dat ze wel “echt” trans zijn, en het kan hen honderden euro’s kosten. Bovendien is de verklaring volgens experts overbodig. Zelfs de psychologen die de verklaring afgeven zeggen dat. Zij zeggen onder andere dat ze de deskundigenverklaring toch al bijna altijd afgeven, dat met het consult helemaal niet is vast te stellen of iemand “echt” transgender is, en dat de toegevoegde waarde van het consult vaak onduidelijk is.

De wet zou dus vooral een onnodige tussenstap weghalen en trans mensen meer zelfbeschikking geven. Maar nu ligt de wet dus opnieuw onder vuur. Vorig jaar dienden NSC en SGP ook al een motie in om de wet zonder debat en buiten de normale wetgevingsprocedure om te schrappen. Naast NSC en SGP stemden ook de PVV, BBB, ChristenUnie, DENK, FvD en JA21 voor, waardoor de motie werd aangenomen. Sindsdien is de wet echter nog niet formeel geschrapt, en nu ligt er dus een nieuwe motie van SGP, BBB, FvD en JA21 om dat binnen een maand alsnog te doen.

De angstbeelden over veiligheid van vrouwen
Een van de grootste argumenten van tegenstanders van de “transgenderwet” gaat over veiligheid van vrouwen. Tegenstanders beweren vaak dat vrouwenruimtes zoals kleedkamers met deze wet niet meer veilig zouden zijn voor vrouwen, omdat mannen er binnen zouden kunnen komen. Onder andere Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas hebben eerder letterlijk dit argument opgevoerd. Een citaat van Omtzigt: “Op het moment dat je zelf je geslacht mag kiezen, weet je één ding zeker: de kleedkamers en dergelijke zijn niet meer beschermd.”

Dit argument is op zichzelf al onderuit te halen met simpele logica. Niemand controleert je paspoort voordat je een kleedkamer ingaat, en je kunt ook altijd een kleedkamer worden uitgezet als je je misdraagt, ongeacht wat je geregistreerd geslacht is. Wat zou de “transgenderwet” hier dan voor verschil in maken?

Maar als we echt willen weten wat voor effect de “transgenderwet” zou hebben, hoeven we alleen maar even over de grens te kijken. In het buitenland zijn de veranderingen uit de “transgenderwet” al vaak al jaren doorgevoerd. En dat betekent dat we ook kunnen zien hoe het daar gaat.

Zelfidentificatie bestaat al in meer dan 20 landen, zonder problemen
De “transgenderwet” geldt al in meer dan 20 andere landen. Binnen Europa kunnen mensen in België, Denemarken, Duitsland, Finland, Ierland, IJsland, Luxemburg, Malta, Noorwegen, Portugal, Spanje en Zwitserland zelfstandig de letter in hun paspoort laten wijzigen, precies zoals de “transgenderwet” voorschrijft. Buiten Europa geldt dit ook voor Argentinië, Brazilië, Chili, Colombia, Costa Rica, Ecuador, Nieuw-Zeeland, Pakistan en delen van Australië, Canada, Mexico en de Verenigde Staten. In Argentinië en Nieuw-Zeeland kan dit zelfs al meer dan 10 jaar.

Zelfidentificatie voor trans mensen is in veel landen dus al jaren staande praktijk. En in al die landen zijn er nauwelijks tot geen voorbeelden te vinden van mannen die deze wetten proberen te misbruiken om vrouwenruimtes te betreden. Dit is al vaak onderzocht, onder andere door een speciaal rapporteur van de VN, de Universiteit van Californië en de Schotse Commissie voor de Mensenrechten. Allemaal hebben ze de situaties in deze landen uitgebreid bekeken, en allemaal kwamen ze tot de conclusie dat er geen enkele link is tussen zelfidentificatie voor trans mensen en de veiligheid van vrouwen in vrouwenruimtes. Het Nederlandse College voor de Rechten van de Mens onderschrijft deze conclusies ook.

Het hele idee dat de “transgenderwet” de veiligheid van vrouwen aantast, is dus onzin. Honderden miljoenen mensen leven al jaren in landen waar de “transgenderwet” geldt, en er is geen enkel incident te vinden zoals de doemscenario’s die tegenstanders omschrijven. Dan kun wel je met zekerheid stellen dat het ook niet gebeurt. Het is een totaal verzonnen angstbeeld.

Soms komen tegenstanders wel met enkele anekdotische bewijzen, zoals het populaire verhaal van iemand die in Schotland was veroordeeld voor verkrachting en in een vrouwengevangenis werd geplaatst. Pieter Omtzigt haalde dat voorbeeld ook aan. Maar dit soort verhalen zijn eigenlijk altijd zwaar overdreven of ernstig vertekend. Omtzigt vermeldde over die zaak bijvoorbeeld niet dat de persoon in kwestie vanaf het begin al gescheiden werd gehouden van andere gedetineerden. Het was een enorme politieke rel, maar in die gevangenis zelf is dankzij goede protocollen niets gebeurd. Daarnaast – kijk nog eens naar het lijstje – heeft Schotland geen recht op zelfidentificatie, dus met de “transgenderwet” heeft de zaak sowieso niets te maken.

Het is dan ook niet verbazingwekkend dat als tegenstanders van de wet over veiligheid van vrouwen beginnen, ze verder meestal met hypothetische scenario’s en verzonnen verhalen komen. Want nogmaals: het angstbeeld dat mannen hun geregistreerd geslacht laten wijzigen en daarna vrouwenruimtes betreden, dat gebeurt dus niet. Het bestaat niet. Het is pure fantasie.

“Bescherm de kinderen”-argument houdt ook geen stand
Dan is er ook nog het “bescherm de kinderen”-argument. Dat heeft te maken met een ander aspect van de “transgenderwet”. Op dit moment kunnen jongeren onder de zestien hun geregistreerd geslacht helemaal niet laten wijzigen. Met de nieuwe wet zou dit wel kunnen, al moeten zij daarvoor wel met hun ouder(s) of verzorger(s) naar de rechter stappen. Tegenstanders van de wet praten vanwege deze wijziging vaak over het “beschermen van kinderen”, maar die argumenten houden ook geen stand.

Verschillende politici propaganderen bijvoorbeeld dat de administratieve geslachtswijziging voor minderjarigen ertoe kan leiden dat zij sneller stappen zetten in een (medische) transitie. Hier is geen enkel bewijs voor. Het is opnieuw uit de lucht gegrepen, en het toont daarnaast een gebrek aan kennis over hoe de transgenderzorg werkt. Aan eventuele medische stappen, zoals puberteitsremmers, gaat een enorm lang en uitgebreid evaluatietraject vooraf, uitgevoerd door gespecialiseerde artsen en behandelaars. Dit traject staat volledig los van je geregistreerd geslacht en of deze is veranderd of niet. Behandelaars in de transgenderzorg geven dit in reacties op de “transgenderwet” ook expliciet aan. Met andere woorden: als je ook maar een beetje vertrouwen hebt in de medische wetenschap en de kennis van medisch specialisten, dan valt dit hele argument volledig weg.

De kritiek komt vooral neer op anti-transgender sentimenten
De meeste kritiek op de “transgenderwet” stort na een beetje nadenken en checken op dezelfde manier in elkaar. Maar veel kritiek is dan ook niet gebaseerd op feiten. De meeste kritiek op de “transgenderwet” komt vooral neer op haatvolle en schadelijke stereotypen en sentimenten over trans mensen. Het stereotype dat trans vrouwen eigenlijk perverse mannen zouden zijn die azen op vrouwen, en het idee dat trans jongeren verward zouden zijn en transitie schadelijk. Het klinkt in al hun argumenten door. Het is niet alleen diep haatdragend, maar nogmaals: de wetenschap, zo’n beetje elke expert in het veld, en zelfs de dagelijkse praktijk in andere landen halen deze denkbeelden volledig onderuit. En toch blijven deze politici er krampachtig aan vasthouden.

En zelfs met alle argumenten en meningen terzijde, blijft het feit dat deze partijen met deze motie proberen om het normale wetgevingsproces te omzeilen. Wetsvoorstellen behandel je in debatten in de Tweede Kamer. Daar vertel je je argumenten, en pas daarna ga je over de wet stemmen. De “transgenderwet” op deze manier willen schrappen is een antidemocratische klap in het gezicht van trans mensen. Deze partijen gunnen trans mensen niet eens een fatsoenlijk wetgevingsproces. Liever de wet met één ruwe duw in de prullenbak, zonder dat ze in de Kamer verantwoordelijkheid hoeven af te leggen over hun standpunt.

Op 8 april wordt over de motie gestemd. Alleen al uit democratisch besef zouden partijen tegen moeten stemmen. Maar of de wet het nou haalt of niet: dezelfde anti-transgender stokpaardjes zullen waarschijnlijk snel weer van stal worden gehaald. En wanneer dat gebeurt, weet dan dat al die doembeelden van tegenstanders één belangrijk iemand tegenover zich hebben: de realiteit.