Totale verwarring in het politieke midden

Prinsjesdag en de algemene politieke beschouwingen zijn voorbij. Commentaar te over in de media. Ik las een interview in Trouw over rentmeesterschap en een bericht in de NRC met als titel ‘De Zuidas-dominee is geen CDA-lid meer’. Ruben van Zwieten liet tijdens het CDA-congres weten zijn lidmaatschap van het CDA op te zeggen. Hij had, zei hij, ‘de pijn’ meegedragen in 2010, toen het CDA ging meeregeren met het kabinet-Rutte/Wilders. En nu sprak Hoekstra zo maar een veto uit over een kabinet Rutte met daarin PvdA en GroenLinks. Ook constateerde hij in de partijtop opluchting over het vertrek van Kamerlid Pieter Omtzigt.

In de jaren zestig, toen ik lid was van de ARP en voorzitter van ARJOS-Amsterdam, maakte ik zoiets ook mee. Het was in de ‘Nacht van Schmelzer’, waarin partijgenoot Cals en zijn progressieve kabinet naar huis werden gestuurd. Daardoor ontstond onder andere de PPR, een afscheiding van de KVP, en wilden vele Arjossers geen CDA meer met de romp-KVP en met de nogal behoudende CHU. Ik was toen betrokken bij het vormen van een alternatief als de PPR, namelijk de Evangelische Solidariteitspartij, die als EVP in de Kamer kwam naast de PPR en het CDA.

Ik dacht in die tijd na over de voor- en nadelen van religieus geïnspireerde politiek. Gerechtigheid, vrede en ook andere Bergrede-noties kunnen ons zeker inspireren in het persoonlijke leven en ook in de politiek. Daarmee maak je je echter ook kwetsbaar, zeker als men die inspiratie tot het karakter van een politieke partij maakt. In het genoemde interview in Trouw werd door Marianne Thieme gesteld dat het CDA ondanks de bijbelse notie van rentmeesterschap vreemd genoeg vaak achterop liep, als het ging om natuur en klimaat.

Omdat noties als vrede en gerechtigheid ook bij progressieve partijen centraal staan, mogelijk vanuit andere inspiraties, zoals het humanisme, was de samenwerking met deze partijen voor ons destijds een belangrijke zaak, net als nu bij de Zuidas-dominee. Dat de VVD uit angst om stemmen te verliezen aan Nieuw Rechts aarzelt om de progressieve partijen in het kabinet op te nemen, kan ik nog begrijpen, ook al lijkt Rutte zich gelukkig weer wat positiever te hebben geuit in die richting. Maar dat het CDA zich zo tegen de progressieve partijen uitsprak, lijkt nogal strijdig met de religieuze inspiratie van die partij.

Een grote confessionele partij heeft bovendien als nadeel dat die het imago van de kerk in het land kan beschadigen, zeker als zij zich in het centrum van de macht bevindt. Politieke partijen kunnen immers beleidsfouten maken of miskleunen. De irritatie daarover kan dan nogal eens, hoezeer ook onterecht, overslaan op een of meerdere kerken. Iets wat trouwens ook geldt voor islamitisch-politieke activiteiten en strijdbare clubs en de associatie die dan kan worden gemaakt naar de moskee of naar de moslims.

Inmiddels staat er een nieuw kabinet aan de komen. Velen zijn er niet blij mee, omdat de progressieve partijen niet mogen mee doen en het een kopie lijkt van het kabinet dat de toeslagenaffaire op zijn naam heeft staan. Maar het is niet anders. Wie weet brengt het toch iets goeds teweeg.