Topambtenaar Richard van Zwol en zijn Haagse Rebellenclub

Nu politiek Den Haag op reces is en de stofwolken rond het kabinet Schoof tijdelijk zijn neergedwarreld, lijkt het mij goed om eens stevig te focussen op de man aan wie wij dit kabinet te danken hebben. De Formateur: topambtenaar Richard van Zwol. Een persoon die tot heden er buitengewoon goed in geslaagd onder de radar te blijven. Hoognodig, dat er over deze man eens een paar noten worden gekraakt.

Eerstens, deze van Zwol is voorzitter van de staatscommissie Demografische Ontwikkeling 2050. In 2018 nam de Tweede Kamer een motie aan om onderzoek te doe naar scenario's van immigratie en vergrijzing. Dit onderzoek heeft vier jaar geduurd en leidde tot het instellen van genoemde staatscommissie, die in het najaar van 2022  aan het werk ging. Eind januari 2024 werd haar eindrapport gepubliceerd.

In dat rapport worden zinnige opmerkingen over immigratie gemaakt. Over het verlagen van arbeidsimmigratie bijvoorbeeld, verreweg de omvangrijkste vorm van immigratie in ons land. Kies voor een kenniseconomie, raadde de commissie aan. Nederland zou niet langer moeten doorgaan met tuinbouwkassen en slachterijen ... ( je hoort de Boerenmevrouw al loeien...). ..want die bezigheden bestaan enkel en alleen dankzij (laagbetaalde) arbeidsmigratie.

Formateur Van Zwol heeft staatscommissievoorzitter Van Zwol volledig weten te verloochenen. Het rapport heeft bij de formatie duidelijk geen enkele rol gespeeld. Behalve op een saillant punt!. Mevr. Faber, geharnast aanhangster van de Omvolkingstheorie, sprak plotseling over 'zekere demografische ontwikkelingen'. Terminologie van… Van Zwol.

Tweedens, de suggestie van Van Zwol om de immigratie tot 'crisis' te verklaren. Bij een 'crisis' blijft er van de Grondwet en omstreken niet veel over. Plots heeft de regering dan vrijwel dictatoriale macht. Het begrip 'crisis' is dus enkel voor  hoogst uitzonderlijke situaties, zoals een onverwachte dodelijke pandemie. 'De asielimmigratie is een politiek probleem, geen 'crisis'. Deze suggestie van Van Zwol is inmiddels op de achtergrond geraakt. Weg is zij niet. In de ijskast gezet, heet dat in Den Haag.

Derdens, het idee om secretaris–generaal Dick Schoof tot premier te benoemen komt duidelijk uit de koker van Richard van Zwol. Niet uit die van Wilders, al wordt dat wel zo gedacht. Dat was duidelijk te merken bij het eerste optreden van Schoof. Schoof werd rücksichtslos gekoeioneerd door Wilders : “Slappe hap” werd hem toegebeten. Zou Wilders die woorden ook hebben gebruikt als zijn lieveling Ronald Plasterk daar had gestaan?

Men spreekt wel over onze ambtenarij, met name over de Haagse, als de vierde macht. Binnen die vierde macht is een club het allermachtigst.  Dat is de club van secretarissen-generaal. Ministers komen en gaan, maar de secretarissen–generaal  blijven altijd aan... 

Oud-staatsecretaris – generaal van Zwol moet tegen zijn bevriend clublid secretaris-generaal Schoof zoiets hebben gezegd als “Dick jij bent de gezondste onder ons. Je loopt marathons. Je gaat binnenkort met pensioen en je wil nog  wat... Wel, het land moet bestuurd! Iemand moet het doen ! Iemand moet premier zijn! En de grootste partij, de PVV, is niet in staat om een integer en capabel iemand te leveren, want zo iemand hebben ze daar doodeenvoudig niet. Doe mij een lol, en doe jij het! Het is, verdomd toch niet de eerste keer dat wij secretarissen-generaal het land hebben moeten regeren bij gebrek aan beter!”

En inderdaad  Het is eerder geschied. Tijdens de Bezetting hadden de secretarissen-generaal een bijzondere positie. Aan hen was door hun ministers, die waren vertrokken naar Londen, het bestuur overgedragen. De secretarissen-generaal kregen dus de leiding over hun departementen maar waren daarbij ondergeschikt aan Hitlers Rijkscommissaris voor Nederland Seyss-Inquart.

Na de oorlog was er dan natuurlijk de beschuldiging van collaboratie. Op dat punt zijn zij mild behandeld. Met uitzondering van Schrieke, de secretaris- generaal van Justitie, die zich overduidelijk als collaborateur had gedragen. Hij kreeg de doodstraf, maar die werd vervolgens omgezet in een gevangenisstraf van twintig jaar, waarna hij 1955 vervoegd werd vrijgelaten.

Negenenzeventig jaar na de Tweede  Wereldoorlog is Nederland terug bij af. Weer blijkt ons lot in handen te zijn van de secretarissen-generaal. Nog een geluk dat er geen Seyss-Inquart is...