Tijd om een einde te maken aan de paardensport

Nu de Britse dressuuramazone Charlotte Dujardin door de internationale paardensportfederatie is geschorst nadat een filmpje opdook waarin te zien is dat zij een paard mishandelt (NRC, 23 juli), is het tijd voor een diepere reflectie op de paardensport. Wedstrijden met paarden zijn geen sport, maar een spelletje wie zijn of haar paard het beste heeft afgericht. Als de belangen van het dier leidend zijn, betekent dat een einde aan de paardensport.

Het schokkende filmpje van Dujardin mag niet als een verrassing komen. Hoe kunnen we verwachten dat het er anders aan toegaat in een sector die erop gericht is om paarden precies te laten doen wat mensen willen, hoe mensen dat willen, en wanneer mensen dat willen? Paarden worden gedwongen om volledig te gehoorzamen aan de menselijke wil, waarbij hun eigen wil en natuurlijke gedrag onderdrukt worden.

Om dit te bereiken worden dwanginstrumenten gebruikt die sowieso leed veroorzaken. Een bit bijvoorbeeld is vaak pijnlijk. Er zijn onderzoeken die laten zien dat tot ruim 80% van de paarden verwondingen in en om de mond hebben als gevolg van het bit. En als een paard niet gehoorzaamt, schuwen ruiters grover geschut niet; zo bleek ook op de vorige Spelen toen ruiter Annika Schleu bij de Moderne Vijfkamp een weigerend paard flinke zweepslagen gaf en haar coach het paard met de vuist sloeg.

De reacties van mensen uit de paardensportwereld op het filmpje van Dujardin zijn tekenend (NRC, 24 juli). Ze leiden de aandacht af (zoals Luc Schelstraete, hippisch advocaat, doet, door de focus te leggen op de ouderdom van het filmpje), trekken de authenticiteit van het filmpje in twijfel ("Ik weet niet of de beelden echt zijn," aldus Irene Verheul, directeur van Jumping Amsterdam) en bagatelliseren de mishandeling ("We maken allemaal fouten," zo stelt voormalig olympisch kampioen dressuur Anky van Grunsven). Hoe kan dit de eerste reactie zijn van mensen die zeggen om paarden te geven? De eerste reactie zou dan vooral moeten zijn: dit is vreselijk, we moeten dit nooit toelaten en we doen er alles aan om dit te voorkomen.

De paardensector streeft – door middel van fokprogramma’s – naar het optimale paard zoals de autosport naar de optimale auto. Het paard is instrumenteel aan het behalen van ‘sportprestaties’. Het verschil met een auto is dat een paard een voelend wezen is met eigen behoeften. Een paard dat iets breekt tijdens een cross of ander evenement, loopt een groot risico te worden afgemaakt. Bovendien wordt in competities het uiterste van paarden gevraagd en daar hebben ze zich maar naar te schikken.

Voorstanders van de paardensport beweren dat de paarden het goed hebben en willen deelnemen aan deze ‘sport’. Maar in de sector is financieel gewin leidend. Laten we paarden zelf kiezen, na grote investeringen gedaan te hebben? Nee, en sterker nog: voordat een paard ter wereld komt, hebben mensen al bepaald waar ze in hun leven voor gebruikt zullen worden.

Welzijnsregels zullen het probleem niet oplossen. Ze kunnen leed verzachten, maar doen niets aan het fundamentele probleem dat het paard een instrument is. Hoe kan het welzijn van paarden bijvoorbeeld ooit gediend zijn bij de wereld overvliegen voor sporttoernooien? Je kunt het zo gerieflijk mogelijk maken, maar als het paard zelf kon kiezen, zou het ronddraven in een natuurlijke omgeving, het grootste deel van de dag bezig zijn met grazen en zeker niet in een vliegtuig stappen.

De commotie die ontstond tijdens de vorige Spelen rondom het slaan van een weigerend paard heeft geleid tot het verbannen van paardrijden uit de Moderne Vijfkamp vanaf de volgende Spelen. Het is tijd om vermaak ten koste van dieren volledig achter ons te laten en paardensport in z’n geheel af te schaffen.