'Tijd dat we de segregatie in het onderwijs een halt toeroepen'

Amsterdamse scholen zijn nog steeds sterk gesegregeerd. Vier van de tien Amsterdamse basisscholen heeft een eenzijdige samenstelling, bleek vorige uit onderzoek van de gemeente. En dat is merkwaardig. Onze stad kent een rijk scala aan culturen, achtergronden, opleidingsniveaus en inkomen. Waarom zijn onze scholen daar dan geen afspiegeling van?

Een deel van de verklaring is de verzuiling, die in het Nederlandse onderwijs nog springlevend is. De Onderwijsinspectie schreef vorige week dat als gevolg verschillende groepen elkaar op school minder tegenkomen. De SP pleit daarom in de Tweede Kamer al langer voor een modernisering van Artikel 23, te beginnen met een toelatingsrecht voor alle leerlingen op alle scholen. Veel bijzondere scholen – in merendeel katholiek en protestant – laten inmiddels wel allerlei soorten leerlingen toe. Toch kunnen ze te pas en te onpas hun identiteit inzetten om (migranten-)leerlingen de toegang te ontzeggen.

Orthodox-joodse en islamitische scholen bestaan uitsluitend uit leerlingen van de eigen gezindte. Zo isoleren zij zich van de samenleving door een eenzijdige samenstelling van leerlingen. Algemeen bijzondere scholen, zoals vrije scholen, zijn op hun beurt vrijwel lelieblank. Als volwassenen willen dat kinderen elkaar leren respecteren, waarom geven we dan zelf het slechte voorbeeld door kinderen te scheiden op basis van religie of afkomst? Dat is achterhaald en stimuleert de segregatie in ons onderwijs.

Naast landelijk beleid kan ook de Amsterdamse wethouder onderwijs extra initiatieven ontplooien. In het coalitieakkoord spraken SP, D66 en VVD af, dat diversiteit op scholen wordt versterkt. Wethouder Kukenheim weet echter op dat punt nog weinig in het oog springende resultaten te bereiken, ondanks aandringen van de SP en andere partijen in de gemeenteraad. Want waarom zijn er nog steeds gesegregeerde scholen in gemengde wijken? Er wordt gepraat met besturen, maar dat is veel te vrijblijvend. Het is tijd voor actie. De noodzaak is tenslotte groot.

Om kansen van migrantenleerlingen te vergroten, is het van belang dat zij de taal leren spreken. Dat kan beter op een gemengde school. Onderzoek heeft laten zien dat een verhouding van zeventig procent kansrijk en dertig procent kansarm – gemeten naar sociaal-economische achtergrond – de beste resultaten oplevert. De school is ook een oefenplaats voor een diverse samenleving. Je leert nu eenmaal beter over de ander mét die ander. Homogene scholen zijn voor jonge Amsterdammers geen goede voorbereiding op een stad met een grote diversiteit. Laten we onze kinderen niet opsluiten in hun eigen enclaves. Het wordt tijd dat we de segregatie in het onderwijs een halt toeroepen.

En er lijkt draagvlak om iets aan de onderwijssegregatie te doen in de stad, constateren onderzoekers. Sommige schoolbesturen en een deel van de ouders vinden het ongewenst vinden dat een gemengde stad als Amsterdam geen gemengde scholen heeft. Dus is nu een actieplan nodig – samen met de schoolbesturen-  om de segregatie te stoppen en diversiteit te vergroten. Laten we beginnen in buurten met een gemengde sociaal-economische en etnische samenstelling. Daar is de grootste kans op succes. Geef scholen die deze segregatie actief bestrijden waar het kan extra ondersteuning, een bonus of voorrang bij aanvragen voor verbouwingen. Als een kleine achterstandsschool moet sluiten door leegloop, geef dan nieuwe schoolinitiatieven die diversiteit nastreven een plaats in de school. Ondersteun ouderinitiatieven nadrukkelijker. Die zijn nu nog te geïsoleerd en krijgen niet altijd genoeg steun.

Zorg bij nieuw te bouwen wijken voor gelijktijdige oplevering van woningen voor verschillende doelgroepen (koop en huur), zodat een nieuwe school ook direct gemengd kan worden. Maak afspraken hoe om te gaan over spreiding van leerlingen, die extra zorg nodig hebben.

Stimuleer dat er in Amsterdam meer brede scholengemeenschappen komen, van vmbo tot vwo of gymnasium. En maak nu eindelijk eens afspraken met de schoolbesturen om de vrijwillige ouderbijdrage te maximeren. Kinderen moeten altijd naar de school van hun keuze kunnen, ongeacht de dikte van de portemonnee van hun ouders. Het is kortom tijd voor actie!