Tekort aan verpleegkundigen brengt kwaliteit van zorg bij nieuw dieptepunt

Zorgtaken mantelzorgers niet alleen thuis maar ook in ziekenhuis.

Ons ooit internationaal zo geroemde zorgstelsel erodeert sinds jaren in een steeds rapper tempo, tot een in 2024 inmiddels uiterst bedenkelijk niveau. Weinig sectoren in de zorg leveren hun patiënten nog die kwalitatief hoogwaardige zorg zoals dat bij de introductie van ons zorgstelsel in 2006 ooit wel bedoeld was.

Vanaf het begin was er kritiek op de geïntroduceerde marktwerking in ons zorgstelsel, waarin zorgaanbieders met elkaar moeten concurreren om de laagste prijs en hoogste kwaliteit van zorg te kunnen borgen. Zorgaanbieders zijn in ons zorgstelsel “ondernemers” die met de zorgverzekeraars of gemeentes als betaalloket van de zorg samen jaarlijks afspraken moeten maken om de financiering van hun bedrijf en praktijk geborgd te krijgen.

Afspraken primair gebaseerd op wantrouwen jegens elkaar in plaats van vertrouwen, met een overkill aan administratieve lasten ter controle van deze afspraken. Bureaucratie die ten koste gaat van de netto behandeltijd van patiënten.

Dit stelsel barst inmiddels bijna uit haar voegen van de weeffouten en tekortkomingen. Zoals bijvoorbeeld de vele mogelijkheden om te frauderen. Fraude die naar het oordeel van het Openbaar Ministerie moeilijk te bestrijden valt en geschat wordt op 10% van de ruim 100 miljard euro die de zorg nu al kost. Een immens groot bedrag.

Dat ziekenhuizen moeten concurreren is in een tijd van blijvende krapte aan medisch en zorgpersoneel onzinnig. Evenals het vasthouden aan het financieringsmodel van ziekenhuizen die betaald worden aan de hand van het aantal behandelingen, Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s), waar het belang van de patient niet centraal staat maar het verdienmodel van het ziekenhuis dat is gebaseerd op omzetmaximalisatie. Arts en klokkenluider Jim Reekers heeft over deze misstanden en angstcultuur in ziekenhuizen een opmerkelijk boek geschreven : “De medische omerta”

Ook voormalig universitair ziekenhuisbestuurder en internist Marcel Levi heeft al jaren geleden kritiek geventileerd op deze wijze van financieren van ziekenhuizen. Alsmede over de waanzin van het in tijden van krapte en schaarste van medisch en verpleegkundig personeel, het moeten concurreren met elkaar.

Vanuit Zuid-Europa is de laatste verandering in de Nederlandse ziekenhuiszorg komen overwaaien en in Nederland na een kort praktijkonderzoek als revolutionaire innovatie gebracht: verzorgingstaken afsplitsen van de taken van verpleegkundigen en die overdragen aan familie, zodat de verpleegkundige méér tijd heeft voor medische verpleegkundige taken die een leek niet kan verrichten. Een nieuwigheid voor Nederlandse patiënten en mantelzorgers. In Spanje en andere Zuid-Europese landen is dat heel normaal. Landen waar families in het dagelijks leven van jong tot oud méér centraal staan dan in onze in 2024 sterk geïndividualiseerde samenleving.

Wanneer zal eindelijk het kwartje bij de politiek, regering en alle beleidsambtenaren gaan vallen dat ons zorgstelsel zoals het nu is georganiseerd gewoon niet meer houdbaar is. De zorg kost alleen maar méér geld en de kwaliteit zal op alle fronten zorgwekkend blijven. Met innovaties en robotisering kunnen de scherpe kantjes ervan af maar het blijft behelpen voor veel zorgbehoevenden.

De marktwerking zoals dat nu is georganiseerd moet als eerste aanzienlijk worden verminderd en wellicht geheel worden afgeschaft. Dat geldt ook voor de bovenmatige lastendruk en kostenverslindende bureaucratie in het systeem.

De wettelijke eisen van ons zorgstelsel, kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid zijn aan een grondige herijking toe die meer aansluit bij de huidige en toekomstige ontwikkeling van onze samenleving. Het dichten van gaatjes in ons zorgsysteem kan nog lang doorgaan maar zal uiteindelijk de dalende kwaliteit zeker niet doen stoppen. Hoogste tijd om na te denken over een grondige renovatie van ons zorgstelsel of een geheel nieuw zorgsysteem dat wel toekomstbestendig kan worden geacht.