Tata Steel-onderzoek bevestigt wederom noodzaak wetgeving voor multinationals

Kinderen die in de omgeving wonen van Tata Steel hebben verhoogde gezondheidsrisico’s, concludeert onderzoek van het RIVM. Zware metalen als mangaan, lood en vanadium uit de schoorstenen van Tata Steel tasten de gezondheid van kinderen in de IJmond regio ernstig aan. Eerder werd er al longkanker veroorzakend fijnstof en watervervuilend kwik in de regio geconstateerd. Hierdoor worden de mensenrechten van de omwonenden op gezondheid en een gezonde leefomgeving geschonden. De schendingen door Tata Steel staan niet op zichzelf. Over de hele wereld veroorzaken multinationals vergelijkbare mensenrechtenschendingen. Om hier een einde aan te maken moet Nederland bindende wetgeving invoeren voor bedrijven op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Pakt het nieuwe kabinet deze handschoen nu eindelijk op?

Multinationals als Tata Steel hebben de verantwoordelijkheid om mensenrechtenschendingen en milieuschade als gevolg van hun productieprocessen tegen te gaan, zowel hier in Nederland als in het buitenland.  Zulke schendingen en milieuschade kunnen namelijk plaatsvinden in de gehele productieketen van bedrijven. De negatieve impact op mens en milieu van de staalindustrie kwam recent al naar voren in een onderzoek naar mangaanwinning in Zuid-Afrika. Mangaan is een van de cruciale grondstoffen voor productie van staal, zoals geproduceerd door Tata Steel. Zuid-Afrika beschikt over de grootste mangaanreserves op land, en Nederland is een van de grootste mangaanimporteur ter wereld

In de mangaanmijnbouw in Zuid-Afrika vinden grove mensenrechtenschendingen plaats. De gemeenschappen in de buurt van de mangaanmijnen krijgen net zoals de bewoners in IJmuiden en omgeving te maken met milieuvervuiling en ernstige gezondheidsproblemen. De ondergrondse mangaanwinning met explosies zorgt voor scheuren in woningen van omwonenden; schade waar ze niet voor worden gecompenseerd. Veel huizen bevatten asbest wat dan vrijkomt en leidt tot luchtwegklachten, asbestose en in het ergste geval longkanker. Daarnaast verbruiken de mijnen veel van het schaarse grondwater en vervuilen ze wat overblijft. Hierdoor worden vrouwen in de regio gedwongen op zoeken te gaan naar verder gelegen waterbronnen, veelal afgelegen, waarbij veel vrouwen onderweg slachtoffer worden van seksueel geweld.

Deze voorbeelden uit de staalketen in Zuid-Afrika en de IJmond Regio tonen de tekortkomingen aan van de huidige richtlijnen voor het beschermen van mensenrechten door bedrijven. Momenteel zijn deze vrijwillig en worden onvoldoende nageleefd.  Mensenrechtenschendingen in productieketens, inclusief vrouwenrechtenschendingen, vinden plaats in alle industrieën, waaronder kledingsector, palmoliesector, bloementeelt en de winning van fossiele energie. Om deze misstanden te stoppen is bindende wetgeving voor (Internationaal) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen nodig.

Multinationals moeten worden verplicht de risico’s op mensenrechtenschendingen in hun hele productie- en handelsketen in kaart brengen en tegen te gaan. Op die manier kunnen multinationals een enorme impact hebben op de verduurzaming van deze ketens. Nederland kan en zou zijn invloed als voornaamste mangaanimporteur moeten inzetten ter verbetering van de leefomstandigheden rondom Tata Steel en mangaanmijnen.

Rutte en Kaag willen van Nederland “de meest innovatieve, duurzame en concurrerende economie van de wereld in 2030” maken, blijkt uit hun document op hoofdlijnen. Maar gek genoeg wordt met geen woord gerept over bindende maatregelen voor bedrijven voor het tegengaan van mensenrechtenschendingen en milieuschade. Om een echt duurzame economie te creëren moet Nederland zijn verantwoordelijkheid nemen door nationale wetgeving in te voeren op het gebied van mensenrechten en bedrijven met speciale aandacht voor vrouwenrechten.

De realisatie van een gender sensitieve wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen is een logische en cruciale stap naar verantwoorde ketens en een duurzame toekomst voor iedereen. Het RIVM-onderzoek naar Tata Steel laat wederom zien dat het hoog tijd is voor het nieuwe kabinet om de bescherming van mensenrechten te verzekeren door IMVO-wetgeving op te nemen in het regeerakkoord.