Tata Steel Nederland moet investeren in een speciale walserij die windmolens gaat produceren

Tata Group-voorzitter Natarajan Chandrasekaran wond er onlangs geen doekjes om in een interview met de Britse Financial Times. Er moet 1.5 miljard pond (1.78 miljard euro) beschikbaar komen van de Britse regering om de fabrieken CO2 vrij te maken en te vergroenen of de Tata-staalfabrieken gaan sluiten in het Verenigd Koninkrijk.

Chanteert de Tata Group de Britse regering en staalarbeiders? 
Was dit een waarschuwing, chantage of is de Tata-topman de niet vlottende maandenlange onderhandelingen met de Britse regering meer dan zat? En dat allemaal over de hoofden heen van de 8000 Tata-staalarbeiders, die al zoveel klappen hebben gekregen, door de jaren heen. De houding van de Tata-Group, als toonaangevend filantroop in India, is onthutsend. 

De vervuilende hoogovens moeten in Port Talbot vervangen worden door installaties die schroot omsmelten waarbij minder C02 wordt uitgestoten. En dit omsmelten leidt tot laagwaardig staal. Op de werkvloer heet dat pisbakkenstaal! Een transitieroute naar een productie op basis van waterstof is daar kennelijk niet aan de orde. En de staalfabrieken in het Verenigd Koninkrijk mikken nog steeds op CO2-opslaan op de bodem van de zee. Een gevoelig keuze voor Britse natuur- en milieuorganisaties en politici. Het lijkt een verhaal dat niet goed zal aflopen.

Tata Steel UK en Tata Steel Nederland zijn van elkaar gescheiden na een slecht huwelijk en vallen sinds eind vorig jaar rechtstreeks onder het Indiase moederbedrijf van het conglomeraat Tata. Het is de vraag of de houding van de Tata-Group voorzitter een voorbode is voor hoe er wordt omgegaan met de Tata-fabriek in IJmuiden als het gaat om financiële ondersteuning vanuit Tata Steel India betreffende de vergroening. In Nederland is op dit moment het volgende proces aan de orde. 

Nederlandse afspraken voor de staalfabriek
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Noord Holland, Tata Steel Nederland en Tata Steel India maakten onlangs afspraken over de zogenaamde Expression of Principles. Met deze afspraken zijn inspanningsverplichtingen bevestigd ten aanzien van de verduurzamingsroute, met als basis direct gereduceerd ijzer. Een oven die eerst op aardgas en, naarmate er de komende jaren waterstof beschikbaar komt, zelfs geheel op waterstof kan overschakelen. De afspraken hebben de status van ‘een intentie’ en zijn richtinggevend. Het moet leiden tot maatwerkafspraken voor de transitie van het staalbedrijf naar een duurzame schone productie. In de Expression of Principles wordt in ‘politieke bewoordingen’ beschreven dat de overheid gaat onderzoeken welke financiële ondersteuning nodig is.  

Hoe de onderhandelingen in Nederland de komende tijd, tussen Tata en het Kabinet Rutte, zullen verlopen, is moeilijk te zeggen. Tata Steel Nederland neemt hopelijk het mandaat en de regie in het proces van onderhandelingen met de Nederlandse overheid. Want Tata-Group woordvoerders zijn niet in staat de politieke Nederlandse verhoudingen juist te kunnen in schatten. In India stapt de hoogste baas van de Tata-Group gewoon naar de president van India om zaken te regelen. Dat gaat in Nederland iets anders.

Winst inzetten voor vergroening
De winsten van het Tata Steel concern moeten in elk geval ingezet worden om versnelde stappen te zetten naar vergroening van haar fabrieken. Tata Steel India wil van de Nederlandse overheid financiële steun. Het lijkt mij niet goed uit te leggen aan de Nederlandse belastingbetaler als Tata zelf niet over de brug komt. Tata Steel India moet daarom zelf eerst op korte termijn duidelijkheid geven over wat er aan miljarden euro’s geïnvesteerd gaat worden voor de vergroening van de staalfabriek in IJmuiden. Dat geeft duidelijkheid, ook aan de staalarbeiders en management in IJmuiden. 

Waterstofinfrastructuur
En de Nederlandse overheid moet de regie gaan nemen - en fors gaan investeren - in een waterstofinfrastructuur door middel van windmolenparken op de (Noord)zee. Daar kan de overheid juridisch eigenaar en beheerder van zijn, net als dat bij het Nederlandse spoorwegnetwerk - en andere infrastructurele voorzieningen - het geval is. 

Een investering van Tata Steel Nederland in een speciale walserij die staal voor windmolens produceert zou het staalbedrijf een grote voorsprong op haar Europese concurrenten geven. De windmolens kunnen direct via het bedrijfsterrein en de staalhaven verscheept worden naar de (Noord)zee. Er zal een betere en bredere economische basis voor het staalbedrijf zijn, als er gezamenlijk gewerkt wordt aan een circulair maakcluster op het bedrijfsterrein (met de afmetingen van 1000 voetbalvelden). Het staalbedrijf in IJmuiden moet, zoals dat jarenlang het geval was, weer bij de beste van de wereld gaan horen qua innovatie en verduurzamen. Dat is de beste kans op overleven. 

Roel Berghuis is voormalig FNV-vakbondsbestuurder bij onder andere de Nederlandse Spoorwegen en Tata Steel Nederland

cc-foto: Rab Lawrence