Tata India geeft de staalfabriek IJmuiden geen (financiële) ruimte

Het waren onrustige weken bij Tata Steel IJmuiden. Dit werd veroorzaakt door een ‘Korte Flitsen’ aan het personeel van de Centrale Ondernemingsraad (COR) van Tata Steel Nederland waarin de directie aangaf met mogelijke aanpassingen van het groen staal-plan te komen en dat verschillende scenario’s opnieuw worden bekeken.

Staal met hoge toegevoegde waarde
De COR gaf direct aan het onacceptabel te vinden als er een scenario wordt bekeken waarin geen Direct Reduced Iron-installatie (=groen staal) zou voorkomen. Volgens de COR zou dat werkgelegenheid kosten en helemaal niet in het belang zijn van de continuïteit van het huidige staalbedrijf. Het zou volgens de COR grote consequenties hebben voor de producten met een hoge toegevoegde waarde zoals autoplaat, batterijstaal en verpakkingstaal. De COR gaf zeer bezorgd aan dat als daarvoor in de plaats meer doorsnee-producten gemaakt gaan worden, het bedrijf het daarmee niet gaat redden.

De duidelijke en bezorgde taal werd opgepikt door veel media. Er ontstonden flink wat verwarrende berichten en de voormalige Hoogovens zouden zich gaan beperken tot het omsmelten van schroot en daarmee veranderen in een recyclebedrijf. De verwarring werd nog groter toen het staalbedrijf  reageerde met dat het moederconcern nog definitief moest kiezen. Het Financieele Dagblad stelde nuchter vast dat de hoge kosten van het groen staal-plan de voornaamste reden was voor de ‘groene draai’ van Tata. 

De Nederlandse CEO kon niet duidelijk maken dat India zich ook garant stelt voor groen staal investeringen

Hans van den Berg, de CEO van Tata Steel Nederland, snelde zich naar India voor overleg met de directie van de moedermaatschappij Tata Steel Limited. De uitkomst kwam snel: Tata Steel IJmuiden gaat verder met een aangepast plan voor groen staal. Het bedrijf wil in de toekomst staal maken met behulp van waterstof, maar op een kleinschaligere wijze dan eerder voorgesteld. Van den Berg maakte voor zijn bezorgde personeel, die de berichten over de aanpassingen uit de media vernam, een videoboodschap dat groen staal op basis van waterstof echt de stip aan de horizon zal blijven. Maar de Nederlandse CEO kon niet duidelijk maken dat de moedermaatschappij in India zich ook garant stelt voor de investeringen die nodig zijn om in IJmuiden hoogwaardige producten te kunnen blijven produceren.

De strijd om groen staal in Europa
In een onderzoek van journalisten van het Financieele Dagblad werd geconcludeerd dat Tata Steel de concurrentie dreigt te verliezen met andere Europese staalgiganten in de strijd om groen staal. Want de staalmakers ArcelorMittal, ThyssenKrupp en Salzgitter hebben hun miljarden staatssteun voor het bouwen van nieuwe fabrieken al binnen. En Tata blijft maar wikken en wegen over zijn verduurzaming. De val van het kabinet vertraagt bovendien een eventuele deal over de financiering tussen de overheid en Tata Steel Nederland. 

De Provincie Noord-Holland gaf maart jl. het procedurele startschot naar verduurzaming staalproductie groen staal. Aan Tata Steel Nederland was het om het Participatie-traject Heracless-groen staal te organiseren. De gesprekken met bewoners, bewonersorganisaties, maatschappelijke (natuur en milieu) organisaties, bedrijven in de omgeving, onderwijs & kennisinstellingen en medewerkers van Tata Steel zelf werden uitgenodigd om mee te participeren. Vooraf werden wel kaders en randvoorwaarden gesteld waar de Participatie wel en niet over mocht gaan. Zo werd in het Participatieplan in maart 2023 beschreven dat het niet over de keuze van de productieprocessen - en welke fabrieken worden gerealiseerd - en welke komen te vervallen - mocht gaan. Tata Steel ging met het uit bedrijf nemen van Hoogoven 7 en Kooks- en Gasfabriek II de Participatie in. En voor de nieuwe staalproductie met groen staal zouden twee zogenaamde Direct Reduction Plants-installaties en 3 Reducing Electical Furnaces-installaties gerealiseerd worden. 

Waarom Tata Steel Nederland voor de zomer met dit besluit de Participatie in ging, is een groot raadsel. In de NRC van 19 augustus jl. geven de topmannen van Tata Steel, Thachat Viswanath Narendran en Hans van den Berg in een gezamenlijk interview meer prijs. Er komt één Direct Reduced Iron-installatie in plaats van twee. Er komt één Electric Art Furnace (smeltoven) waarin ook schroot gesmolten kan worden. Deze technologie-combinatie is echter niet in staat om hoogwaardige staalproducten te produceren. Hierdoor zal Hoogoven 6 en een Kooks- en Gasfabriek 1 in bedrijf blijven.

De NRC vroeg aan Tata topman Narendran hoe waarschijnlijk hij het acht of de staalfabriek in IJmuiden in 2030 nog steeds tot Tata Steel behoort? “Zeer waarschijnlijk. Dit is één van de beste locaties in de wereld om staal te maken. Er is zee, de haven en toegang tot de Europese markt. Het is één van de meest efficiënte fabrieken in de wereld”.

Geen euro van India meer naar Europa
De jubelwoorden kwamen wat onecht over omdat het Tata moederconcern in 2018 nog bezig was een megafusie aan te gaan met het Duitse ThyssenKrupp en in 2020 aan het Zweeds/Finse concern SSAB te verkopen. Het Tata moederconcern zou zich meer op de Aziatische markt gaan begeven omdat er een veel groter potentieel is dan in Europa! Sinds enige jaren heeft Tata India verordonneerd dat er geen euro meer in Europa geïnvesteerd wordt. En dat beleid staat nog steeds.

Zeer risicovol voor de toekomst van groen staal
Na de zomer worden de groen staal-plannen meer in detail bekend gemaakt. Het is zeer risicovol voor “IJmuiden” om de afzetpositie als leverancier van hoogwaardig staal op het spel te zetten. Het nieuwe groen staal-plan lijkt de kool en de geit te sparen. Hom, noch kuit! En waar is het financiële commitment van Tata India? Ze lijken voor een dubbeltje op de eerste rang te willen zitten. Een zeer risicovolle strategie wat grote consequenties kan hebben voor de toekomst van groen staal maken in Nederland.

De Nederlandse staat en aandeelhouderschap
Als Tata India geen financiële zekerheid kan bieden voor de volledige ombouw naar groen staal dan is het voor Nederland, personeel, management en omwonenden de beste oplossing dat de Nederlandse staat (door aandeelhouderschap) de leiding neemt in de ombouw van het staalbedrijf in IJmuiden.

cc-foto: Joost J Bakker