Tandayi Achiume schreef een uitgewogen rapport met evenveel lof als blaam

Het rapport van professor Tendayi Achiume over racisme in Nederland was nog maar een paar uur in de openbaarheid of rechts Nederlands begon bewijsmateriaal aan te leveren voor haar stelling dat in Nederland nog een hoop werk te doen is. GeenStijl beeldde haar af naast een koe met een enorme neusring. Het was niet helemaal duidelijk of deze tolerante, smaakvolle en vrijheidslievende website daar het eerst mee was. Misschien had men het rund wel op de sociale media gevonden. Achiume draagt een klein ringetje in haar neus. Vandaar.

Inmiddels wordt allerwegen de indruk gewekt dat een of andere rabiate activiste, vermomd als academica, de reputatie van Nederland komt besmeuren met loze beschuldigingen. Laat ze rapporten schrijven over haar geboorteland Zambia, waar nu nog 90.000 slaven zwoegen.

Wie met een boog om al die verontwaardiging heenloopt en rechtstreeks naar de bron gaat, ontdekt een rustig geschreven rapport  dat geen verrassingen bevat voor wie de situatie in Nederland een beetje kent. Ultrakorte samenvatting: in theorie is Nederland een inclusieve natie met gelijke rechten voor iedereen. Op de praktijk valt nog het nodige af te dingen. De overheid moet op een aantal gebieden veel beter haar best doen om waar te maken wat zij predikt.

Professor Achiume heeft een reis van acht dagen naar Nederland gemaakt. Zij heeft al die tijd voornamelijk om de tafel gezeten met prominenten uit bestuur, wetenschap en belangenorganisaties om zich uit hun mond een beeld te vormen van de stand van zaken. Ze las zich bovendien diepgaand in. Dat laat het rapport op elke bladzijde blijken.

Hier is geen dolgedraaide activiste aan het woord maar een rechtsgeleerde die haar argumenten zorgvuldig weegt en dan pas tot een oordeel komt.

De media belichten vooral de negatieve elementen in het rapport. Die nopen namelijk tot verandering. Zij zijn het nieuws, niet de vele gunstige tendensen die professor Achiume aan de lopende band signaleert, want zij weet de blaam royaal met lof af te wisselen. Zo komt zij in de berichtgeving over als een strenge schooljuffrouw die alleen maar met haar liniaal tikken wil uitdelen op de vingers van de zo racistische Nederlanders. Het rapport zelf geeft een heel ander beeld. De professor somt nog eens alle pijnpunten op die in Nederland al lang breed worden erkend. Zij vraagt bijvoorbeeld om uitgebreider en beter onderwijs over slavernij en kolonialisme. Dat was ook de eis van een succesvolle petitie, die twee meiden na hun eindexamen op touw zetten. De zaak kwam in het parlement aan de orde. Een grote Kamermeerderheid stelde zich achter de zaak van de meiden. Het rapport van Achiume geeft ze een extra steun in de rug.

Natuurlijk blijft bij lezing van het rapport de wenkbrauw niet altijd op zijn plaats. Sommige conclusies geven eerder aanleiding tot discussie dan tot instemming.  Ook is professor Achiume misschien wat te veel afgegaan op officiële rapporten, publicaties vol wetenschapsbargoens en gesprekken met bolleboffen bij overheid, bedrijfsleven en belangenorganisaties. Ze sprak nauwelijks met gewone mensen maar des te meer met hun zaakwaarnemers. Voor zo’n rapport zou je eigenlijk een aantal maanden aan de zwerf moeten gaan om met eigen ogen te zien hoe het er in het dagelijks leven aan toe gaat.

Maar dat is randkritiek. Het is niet Gods woord, dat rapport en het is evenmin de de bedoeling dat de Nederlanders het als de spreekwoordelijke ouderlingen kritiekloos slikken. Het is met zijn aanbevelingen een agenda en een aansporing tot zelfstandig nadenken tegelijk over een wezenlijk probleem in onze samenleving. Professor Achiume heeft een keurig werkstuk afgeleverd. Het gaat niet aan om daar smalend over te doen.