Taalstrijdigheden

Komt het ooit nog goed met dit ongeletterde volk?

Ik sta in een telefonische wachtrij; “Alle lijnen zijn in gesprek,” klinkt de robotstem van dienst. Komisch, ‘lijnen die in gesprek zijn’. Ik neem aan met elkaar. Hoe zou dit verbale lijnenspel zich uitstrekken? De ene telefoonlijn stelt zich met de andere in verbinding en dan maar technische informatie uitwisselen. Een duizelingwekkend elektronisch gepiep en gekraak waarna de lijnen zijn uitgecommuniceerd en de wachtende mens aan de beurt is …of zoiets?   Uiteraard wordt bedoeld dat alle medewerkers in gesprek zijn, of eventueel: ‘alle lijnen bezet zijn’, maar de variant waar de lijnen zélf in gesprek zijn is voor mij een nieuwe.

Ook menukaarten blijven een bron van ‘vermaak’ voor cynische taalfetisjisten zoals u en ik. Los van de vele spelfouten (en om de hand in eigen boezem te steken, dan bedoel ik niet die onjuist geplaatste t of dt), geldt al jaren als dé taal-ergernis No.1, het te pas en te onpas gebruikte: ‘Met (een) jus van’… Niet te verwarren met ‘Op een bedje van’, want dat kan natuurlijk wél. Van alles kun je een ‘bedje’ snijden, hakken, ‘pullen’, pluizen en trekken. Jus is echter het heerlijke bijproduct van braden, een vettige substantie of speciaal aangemaakt sausje. Wortels laten met de beste wil van de wereld geen jus aan zich onttrekken. Wederom kan men middels allerlei bereidingen als macereren, koken, aftrekken en persen de smaak overbrengen maar met jus heeft dat niets van doen. Dat kan van geen enkele groente overigens, tenzij u een uitheemse variant kunt aanwijzen waar een beetje chef een vethoudende substantie uit kan peuren. De poëtische volzinnen waarin dus gewag wordt gemaakt van ’met een jus van…’, pakweg venkel, kunnen direct in de gastronomische afvalbak. Een saus op basis van venkel, jus verrijkt met venkel of gewoon venkelsaus noemen het beestje bij de naam en laten geen twijfel bestaan over het gebodene. Bij ‘Met-een-jus-van’ heeft men al een vieze smaak in de mond nog voor het voorgerecht is opgediend.

Ik passeer een psychologenpraktijk. Onder de naam van de behandelaar de intrigerende aanduiding ‘Patiëntgerichte therapie’. Patiëntgericht zo aan elkaar geschreven lijkt mij nodeloos agressief maar goed, je kunt niet op alle slakken zout blijven leggen. De betekenis van het geheel geeft echter wel degelijk stof tot nadenken. Bestaat er ook therapie voor niet-patiënten, gericht op mensen die volledig gezond van lichaam en geestzijn? En wat doet ‘therapie’ dan nog voor deze groep? Alternatief of regulier, therapie is een begrip uit de wereld van de geneeskunde, ter geestelijke danwel lichamelijke heling, en is dus inherent aan behandeling van patiënten.

Of gelden hier misschien die uitzonderlijke wetten van de psychologie- en psychiatrische praktijk waarbij patiënten ineens ook cliënten worden genoemd? ‘Cliëntgerichte therapie’ klinkt natuurlijk te vaag, ook al omdat de stap van ‘cliënt’ naar ‘klant’ een hele kleine is en zo bezien natuurlijk elke middenstander cliëntgericht bezig is. De enige oplossing is de nogal draconische optie van aanbellen en vragen welke dienst hier eigenlijk wordt aangeboden maar daar mij dat iets te therapeutgericht voorkomt, wandel ik in taalstrijdige overpeinzingen verzonken verder.

Koddige tekstjes en dito foto’s van uithangbord, advertentie-tekst t/m poster in de supermarkt zijn al jaren dankbare voedingsbodem voor boekje en komische cabarettekst. Er speciaal naar op zoek gaan is onverstandig, dat stemt alleen maar somber. Komt het ooit nog goed met dit ongeletterde volk? Af en toe in het wild geconfronteerd met die tekstuele aberraties is echter goed voor menige meewarige dan wel schaterklaterende lach.

Tot slot nog een curieus voorbeeld van hedendaagse pogingen tot het opvijzelen van een blijkbaar al te stoffige merknaam. Op het jaarbeursgebouw van Utrecht hangt een gigantische banner waarop geschreven: ‘Welkom bij Jaarbeurs’. Zou ‘de’ of ‘Utrechtse’ zijn weggevallen vraagt men zich af? Dat blijkt echter een misrekening, ook op de site wordt gesproken van ‘Jaarbeurs organiseert en faciliteert nationaal en internationaal beurzen, congressen en evenementen’. Jaarbeurs is blijkbaar een persoon geworden, een ‘brand’, en dan is er natuurlijk helemaal geen sprake meer van ‘de, het of een’. Binnenkort ‘Jaarbeurs, the movie’?!