Swipen we onszelf weg of kiezen we voor een andere omgang met biodiversiteit?
Wij mensen zijn losgeraakt van onze natuurlijke leefomgeving. Dat leidt tot een ramp in de vorm van klimaatopwarming, afnemende biodiversiteit en ziekten als vogelgriep, Q-koorts en Covid. Het onlangs gestarte Nationaal Burgerberaad Klimaat is een mooi initiatief, maar we moeten een laag dieper graven. Het is tijd voor een andere omgang met biodiversiteit.
Door: Siri Beerends en Serv Wiemers
Hoe zou Noach dat hebben gedaan? Hij wilde alle diersoorten behoeden voor het stijgende water van de zondvloed. De complete biodiversiteit van zijn tijd zal niet in de ark hebben gepast. Dus was het aan de mens – in dit geval Noach – om te selecteren welke soorten mogen overleven en welke niet.
Zo’n selectie lijkt bizar, maar staat niet ver van de huidige realiteit af. We roepen graag dat alle soorten belangrijk zijn, en dat elke uitgestorven dier- of plantensoort er één teveel is. Tegelijk maken we snoeihard onderscheid tussen belangrijke en minder belangrijke soorten. Zo blijkt uit onderzoek dat dieren en planten met een aantrekkelijk uiterlijk beter worden beschermd dan soorten die dat niet hebben. Een voorbeeld is Keiko, de orka uit de film “Free Willy’’. Terwijl miljoenen werden geïnvesteerd om dit mediagenieke dier te redden, sterven vissoorten met een minder aantrekkelijk uiterlijk in rap tempo uit.
We maken dus al dagelijkse keuzes over biodiversiteit. Om dat inzichtelijk te maken werd onlangs een app gelanceerd: SwipeOut, verwijzend naar wipeout (uitsterving) en swipen. De app werkt simpel: belangrijke soorten die je wilt behouden swipe je naar rechts, en alles dat weg kan mag naar links. De eerste conclusie is dat mensen geen fan zijn van schimmels en spinachtigen. Ook valt op dat homo sapiens vaak naar links wordt geswiped.
Dat laatste is niet zo gek; als aanstichter van de grootste massa-extinctie uit de geschiedenis is de mens verantwoordelijk voor het uitsterven van duizenden soorten. De dominantie van homo sapiens vormt een bedreiging voor de biodiversiteit en ons eigen voortbestaan. Kan het ook anders?
Het idee van de moderne mens die grip krijgt op haar natuurlijke omgeving ligt verankerd in de Europees-christelijke en kapitalistische visie. In andere wereldvisies, bijvoorbeeld die van de Noord-Amerikaanse indianen, is er niet zoiets als grip of is dat in ieder geval niet iets nastrevenswaardigs. Er is ook niet zoiets als “de natuur” want de mens is onderdeel van de natuur. In de afgelopen jaren is meer aandacht gekomen voor dit inheemse natuurperspectief.
Bijvoorbeeld in het recente adviesrapport van het IPBES, het wetenschappelijke panel van de VN dat zich buigt over biodiversiteit. Volgens IPBES moeten we afrekenen met het idee dat wij mensen boven de natuur staan. Ecoloog Matthijs Schouten maakte dat al eens concreet: zie een boom niet als object, maar als een aanwezigheid waarmee je een relatie kunt aangaan; een “jij” in plaats van een “het”. Mensen die zo naar de natuur kijken, voelen zich onderdeel van één groot web van leven waardoor ze zichzelf niet boven andere soorten plaatsen.
Dat klinkt heel mooi, maar veel mensen voelen zich helemaal niet verbonden met andere soorten en komen niet verder dan de karikatuur van de boomknuffelaar. Startups, banken en overheden hebben daarom iets bedacht. Ze werken aan biodiversiteitscredits die op basis van data vastleggen waar ecosysteemherstel heeft plaatsgevonden, wie daarvoor verantwoordelijk is en wat daarvan het effect is. Daardoor zouden mensen meer geld gaan investeren in biodiversiteit, ook als ze die relatie met anderen soorten niet ervaren.
Hoe aanlokkelijk het ook klinkt, het omzetten van biodiversiteit in handelswaar is een slecht idee. Ten eerste kunnen de credits leiden tot perverse prikkels met negatieve ecologische gevolgen. Zie de carbon credits die juist tot monocultuur bossen leiden. Ten tweede is het meten van biodiversiteit niet in een standaard vast te leggen. Er is geen eensgezindheid over hoe je zoiets complex als de staat van de natuur meet en belangrijke aspecten, zoals de interactie tussen soorten en soorten die buiten taxonomische concepten vallen, passen überhaupt niet in een meetmodel.
In plaats van biodiversiteit te willen beheersen met nieuwe meet- en verdienmodellen, is het beter als de mens zich soms wat minder met de natuur zou bemoeien. Een mooi voorbeeld is de niet-ingrijpenaanpak in zestig Nederlandse bosreservaten. Hier worden geen bomen gekapt, geen dood hout weggehaald en geen invasieve exoten bestreden, waardoor de biodiversiteit verbetert. Wij mensen hebben al snel het idee dat we moeten ingrijpen, maar soms werkt het beter om natuurlijke processen op hun beloop te laten.
Met dat besef staat de mensheid voor een keuze: blijven we soorten – inclusief onszelf – wegswipen, of zoeken we naar concrete manieren om een nieuwe relatie met de natuur in te vullen?
Siri Beerends is cultuursocioloog, onderzoeker bij SETUP en promovendus aan de Universiteit Twente.
Serv Wiemers is directeur van Open Station Foundation en auteur van 'Veerkracht, Indianen van nu over de wereld van morgen'.
Praat mee
Reacties (9)
According to the Worldbank:
The global economy could lose as much $2.7 trillion a year by 2030 if countries continue to destroy
biodiversity, impacting wild pollination, food from fisheries and timber from forests.That’s according to the World Bank, which warned that existing economic projections are too optimistic because they fail to take account of a decline in nature’s services that’s already happening.
+
De biodiversiteit regelt van alles, van het klimaat en de waterkringloop tot de zuivering van water en lucht, breekt organisch afval af, bestuift planten en verspreidt zaden. De biodiversiteitsschade leidt dan ook tot verlies aan waarde voor zogeheten ecosysteemdiensten in binnen- en buitenland, zoals voedselproductie.
+
Maar ja, wetenschap, het is maar een mening vind rechts. Korte termijn financiele belangen voor de aandeelhouder is belangrijker. En dat Ajax kampioen word. Het is wat de film Don’t look up zo interessant maakt. Waar hecht men het meest belang aan? De prijs van eieren zoals nu in de VS, of dat een BN’er verloofd is. Met dollartekentjes in de ogen kan je veel verdienen, wat je kinderen weer deels kwijt zijn aan de gevolgen van het beleid dat je graag wenste (en of kocht).
"Europees-christelijke en kapitalistische visie"
Inderdaad, met Nederland als koploper in Europa die Amerika als grote voorbeeld heeft.
Ga je wat meer verdiepen in de materie en je komt vaak tot de conclusie dat veel natuur destructieve bedrijven ( Transport, Agro, Industrie, finance ) dikwijls een (zwaar) christlijke achtergrond hebben en daardoor ook gewoon doorgaan met de destructie van de natuur, omdat "werken, geld en investeren heilig is, en natuur vernietiging en opwarming onzin".
Niet voor niets zijn grote delen van Nederland verworden tot een groot en lelijk industrie en bedrijventerrein.
En de weinig overgbleven Natuur moet vooral toeristisch uitgebuit worden.
o, je bedoelt dat er geen transport, agro, industrie en finance in de moslimlanden mogelijk is?
@tinekea2. Zo zeg. Dát zit diep bij jou. Het komt er gewoon op neer dat de westerse wereld, en die is toch nog altijd vooral christelijk en kapitalistisch, nogal natuur- en klimaatdestructief is. Daar is geen woord mis mee.
De welbekende footprint calculator is zonder een biodiversiteitbuffer. Een gerenommeerd bioloog stelde dat deze 50% zou moeten zijn om 80% te behouden. Situatie is vrij verontrustend als die modellen en voorspellingen kloppen.
"Wij mensen zijn losgeraakt van onze natuurlijke leefomgeving." Dat klopt denk ik, uitzonderingen daargelaten.
.
En daar wordt "handing" ge(mis) bruik van gemaakt.
.
ttps://www.trouw.nl/duurzaamheid-economie/nederlandse-vegabedrijven-vallen-in-handen-van-grote-braziliaanse-vleesproducent-dit-is-een-moreel-faillissement~bbe505c1/
.
Het kunnen instrumentaliseren van die ontheemde gevoelens, en het vervolgens materialiseren daarvan, leid altijd weer via de Wil tot Mach,t naar het afvoerputje.
.
Denk daarbij als wanstallig voorbeeld maar aan het Wolvendebat, een Partij voor de Dieren die omwille van Macht is verworden tot een "Partij voor het Schapenbeulen" de totale losgeraaktheid en het onbenul ingevuld met een uit beton ontsproten sadistisch genoegen, wat een tristesse.
.
https://www.omropfryslan.nl/nl/nieuws/17304392/stellingwervers-eisen-actie-van-gemeente-tegen-de-wolf-zijn-wij-wel-veilig-in-eigen-dorp
https://www.trouw.nl/duurzaamheid-economie/nederlandse-vegabedrijven-vallen-in-handen-van-grote-braziliaanse-vleesproducent-dit-is-een-moreel-faillissement~bbe505c1/
h van link bijgevoegd.
De aanname is hier dat op het moment dat Homo Sapiens intrede deed de biodiversiteit op een hoogtepunt was, en van daaruit alleen maar minder geworden is. Vind je dat zelf logisch klinken?
"Mensen die zo naar de natuur kijken, voelen zich onderdeel van één groot web van leven waardoor ze zichzelf niet boven andere soorten plaatsen."
..
Deze opvatting over de natuur en de plaats van de mens daarin volgt uit pure logica. Het web van het leven op aarde omvat veel meer dan wat de meeste mensen onder biodiversiteit scharen.
..
Mensen die zich niet los kunnen maken uit de valse tegenstelling tussen natuur en cultuur kunnen niet logisch nadenken over de gevolgen en het belang van menselijk handelen voor het web van leven op aarde. De intrede van Homo Sapiens was een fantastische verrijking. Er zijn nu echter krachten werkzaam die grote delen van dat web onherstelbaar aan stukken scheuren. Het ligt in ons vermogen om de wereld, die ons bij geboorte in handen is gegeven, hiervoor te behoeden en door te geven aan volgende generaties.
..
Voorzover we weten is het leven op aarde uniek in het universum. Herstel van besef van onze plaats binnen het leven op aarde is noodzakelijk om te ontkomen aan een onafwendbare instorting. Logisch toch?
..
Ja voor ons is bovenstaand artikel kraakhelder en het is een verademing dat hier op Joop ook aandacht aan wordt besteed. Menselijk handelen komt niet voort uit logica, maar uit morele opvattingen. Is het moreel te rechtvaardigen dat prachtige delen van het leven op aarde instorten als gevolg van onze kortstondige pleziertjes als overmatig vlees eten, vliegvakanties, cruises, wegwerpkleding, SUV's en terrasverwarming?
Economie, macht en oorlog gaan voor de toekomst en ecosystemen.
en trouwens
Wanneer u dol bent op diertje x, besef dan even dat die weer alleen kan overleven als plantje y er is die weer afhankelijk is van diertje z .
Het staat allemaal niet los van elkaar. Maar de wereld wordt nu eenmaal bestuurd door volslagen idioten.
100% mee eens. Compleet idioten regeren. Dat zie je aan alles. De mens gaat het op deze manier niet redden. Hier moeten we van het gas af (de schoonste fossiele brandstof) en in andere delen van de wereld vervuilen ze enorm door oorlog en/of winning van aardolie (want economisch belangrijk)
Kijk naar BBB. Die willen van de wolf af, terwijl deze belangrijk is in een goed functionerend ecosysteem.
Hermans wil vast blijven houden aan de bouw van kerncentrales (veel te duur, en we blijven afhankelijk van andere landen voor de brandstof)
De politiek zet mensen tegen elkaar op. Zorgt voor een grotere tweedeling wat uiteindelijk zal resulteren in een enorme chaos in Europa.
"Wanneer u dol bent op diertje x, besef dan even dat die weer alleen kan overleven als plantje y er is die weer afhankelijk is van diertje z ."
Precies. Dat is de reden dat de mens eens met zijn fikken van alles wat in de natuur leeft, af zou moeten blijven.
die valse romantiek van de “nobele wilde” is toch echt allang achterhaalt . Als je inheemse indianen in het Amazonewoud geld geeft is het eerste dat ze kopen een ijskast , een speedboat en een geweer. Pseudowetenschappelijk overdreven romantisch wensdenken (laten we in de natuur de boel de boel laten) zal niet leiden tot meer biodiversiteit. En whatever je bedoelt met “wij mensen zijn losgeraakt van onze natuurlijke leefomgeving”, het was niet de oorzaak van COVID.
U begrijpt de strekking van het verhaal niet.
En vervalt in uw eigen werkelijkheid en mensbeeld waarbij elk mens alleen uit is op matrieel gewin.
Er bestaat ook zoiets als mensen sturen door de media, overheid en commercie zoals afgelopen deccenia het geval geweest is.
Sorry, ik zie hoe de mensen steeds maar bezig zijn met de natuur te bestrijden met machines voor grasvelden en heggen, en dat is wat met groen noemt.
Dan wijken er hele bossen voor autowegen en bedrijventerreinen.
Hele velden vol met monocultuur, parkeerplaatsen waar nooit meer dan een auto staat maar en 500 oppassen worden netjes onderhouden.
Insekten zijn allemaal vieze beestjes en 80% van de mensen ziet het verschil niet eens tussen een eend en een fuut.
Als ik om me heen kijk zijn jullie mensen gestoorde gekken die totaal los zijn van de natuur. Zelfs de basis wordt slechts nog door biologen begrepen.
" En whatever je bedoelt met “wij mensen zijn losgeraakt van onze natuurlijke leefomgeving”, het was niet de oorzaak van COVID. "
Oh nee? Onlangs is geconcludeerd dat het virus uit een laboratorium is 'ontsnapt'. Is dat een natuurlijke omgeving?
Een eerdere conclusie uit ander onderzoek geeft aan dat de verspreiding begonnen is op een Chines dierenmarkt. Waar dieren vanuit de kleinst mogelijke hokken en kooien worden verhandeld Is dat een natuurlijke omgeving??\
Varkenspest, Q-koorts, vogelgriep worden epidemieën dankzij de grootschalige veeteelt. Niet losgeraakt van de natuurlijke omgeving???
@redactie. Taal is je vak, goddomme. "ligt verankert" moet zijn: ligt verankerd.
"In plaats van biodiversiteit te willen beheersen met nieuwe meet- en verdienmodellen, is het beter als de mens zich soms wat minder met de natuur zou bemoeien." Hier ben ik het volledig mee eens. Ik betwijfel alleen of het antwoord op de slotvraag ooit door een voldoende groot deel van de homo sapiens juist beantwoord zal worden.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
"De app werkt simpel: belangrijke soorten die je wilt behouden swipe je naar rechts, en alles dat weg kan mag naar links. De eerste conclusie is dat mensen geen fan zijn van schimmels en spinachtigen."
Waarmee maar weer aangetoond wordt hoe ongelooflijk onwetend de meeste mensen zijn. Zonder schimmels en spinnen kunnen we wel inpakken, die 1e ruimen rotzooi op en maken grond vruchtbaar, de 2e vreten insecten op - nou ja, als we op een dieet van insecten overgaan wordt het misschien toch nog wat zonder die 2 😆
Af en toe wijs ik een bosmuis de deur, maar spinnen worden gedoogd.
De insecten die spinnen opeten zijn denk ik niet zo geschikt voor ons.
Off topic
Een boek uit mijn verzameling kinderboeken. Charlotte's Web verscheen in 1952 en beschrijft de vriendschap tussen een varkentje en een spin. Een heel wat leukere variant van Animal Farm.
https://shop.scholastic.ie/products/Charlottes-Web-E-B-White-9780141354828