Stuur geen officiële afvaardiging naar Qatar

Weer, voor de zoveelste keer, moet vastgesteld worden dat het een grote fout is geweest van de Wereldvoetbalbond FIFA om het WK voetbal in het jaar 2022 aan Qatar toe te kennen. Dit keer is de aanleiding een onderzoek van Amnesty International. Deze mensenrechtenorganisatie heeft eerder deze maand een rapport gepubliceerd waaruit blijkt dat honderd stadionbouwers in Qatar maar liefst zeven maanden niet betaald zijn voor hun harde werk in de snikhete zon.

Inmiddels zou een aantal van de stadionbouwers deels zijn uitbetaald. Waarschijnlijk is dat dit zonder het onderzoek van Amnesty International niet zou zijn gebeurd. Veel belangrijker; duizenden andere arbeiders, waar niemand zich over ontfermt en die geen gezicht hebben gekregen, blijven in stilte uitgebuit worden.

Eerder waren er al berichten dat bij de bouw van allerlei stadions in Qatar – waar het land, met twee miljoen inwoners en nauwelijks een voelbalcultuur, helemaal geen behoefte aan heeft – veel arbeiders zijn omgekomen. Schattingen lopen uiteen, maar aangenomen wordt dat nu al meer dan duizend bouwers zijn omgekomen, bij ongevallen of als gevolg van uitputting van lange dagen werken in de woestijn.

Vanwege de ondraaglijke hitte is een aantal jaar geleden besloten het WK niet in de zomer, maar later te organiseren, in november / december. Dan hebben de voetballers (en de supporters) minder last van de zon. Het is natuurlijk een logisch besluit, maar uitermate wrang is dat arbeiders in de zomermaanden gewoon door moeten werken.

Een WK organiseren in Qatar – een land waar arbeiders, overigens veelal afkomstig uit het buitenland, nauwelijks tegen misbruik beschermd worden – leidt onherroepelijk tot praktijken die wij in eigen land nog kennen uit een ver verleden, uit de begindagen van het kapitalisme. Moderne slavernij is een toepasselijke en veelzeggende term die vaak gebruikt wordt om de arbeidsomstandigheden Qatar te typeren.

De uitbuiting van arbeiders die het WK in Qatar mogelijk maken is voorspeld en voor dergelijke praktijken is gewaarschuwd. Maar toch werd door de FIFA in 2010 besloten het kampioenschap in deze Golfstaat te organiseren. Er zijn heel sterke aanwijzingen dat corruptie dit mogelijk heeft gemaakt. Algemeen wordt aangenomen dat de FIFA is omgekocht met omvangrijke hoeveelheden oliedollars. In verschillende landen zijn onderzoeken hiernaar ingesteld.

Bij deze uitbuiting en corruptie blijft het niet. Respect voor mensenrechten is over de gehele linie ver te zoeken in het land. Denk aan de positie van vrouwen en die van homo’s, die zelfs ter dood veroordeeld kunnen worden als zij zichzelf zijn.

Minister Blok van Buitenlandse Zaken zegt in dialoog te zijn met Qatar over verbetering van de arbeidsomstandigheden. Dat is goed, uiteraard, maar niet goed genoeg. Amnesty International concludeert immers steeds opnieuw dat de Golfstaat wel allerlei mooie beloften doet om uitbuiting aan te pakken, maar ook dat in de praktijk daar bitter weinig van te zien is.

Actie is nodig. Tijdens het debat vanmiddag over mensenrechten zal ik minister Blok daarom een voorstel doen. Ik vraag hem internationaal in overleg te gaan met andere landen om te komen tot een gezamenlijke afspraak dat straks, in 2022, geen enkele officiële afvaardiging wordt gestuurd naar het WK in Qatar als niet alle arbeiders die het toernooi mogelijk hebben gemaakt volledig zijn uitbetaald, tot op de laatste cent. Dat is wel het minste dat de internationale gemeenschap kan doen.

Wellicht kunnen de spelers van het Nederlands elftal, mochten zij zich plaatsen voor het WK en überhaupt naar Qatar af willen reizen, dit aan kunnen vullen met een eigen daad. Hoe mooi zou het zijn als over twee jaar, voordat het eerste fluitsignaal klinkt, voor elke dode arbeider eerst een minuut stilte wordt gehouden; een oorverdovende stilte van pak ‘m beet 4000 minuten!