Studenten zijn slachtoffer van een stressgeneratie

Minister van Engelshoven maakte gisteren bekend een maximum aan het Bindend Studie Advies (BSA) in te willen stellen van 40 studiepunten. Dit zal de werklast van veel studenten verlichten, maar het is naïef om te denken dat het aantal studenten met mentale problemen de komende jaren gaat dalen. Die kans heeft de overheid laten varen toen het instemde met het leenstelsel.

Het aantal depressies, burn-outs en zelfmoordpogingen onder studenten groeit. Er is sprake van een heuse ‘stressgeneratie’. Volgens recent onderzoek door het RIVM heeft het grote aantal psychische problemen van studenten twee duidelijke oorzaken. Het eerste is de invoering van het Bindend Studie Advies (BSA), het tweede is de afschaffing van de basisbeurs. De minister lijkt de invloed van het BSA op de werkdruk van studenten serieus te nemen. Ze wil het BSA verlagen, zodat het aantal psychische klachten van studenten zal verminderen. Het merkwaardige is dat dezelfde minister over het leenstelsel onlangs ontkende dat het enig effect zou hebben op de geestelijke gezondheid van studenten. In een antwoord op Kamervragen van Futselaar (SP) zei ze geen verband te zien met de afschaffing van de basisbeurs. Als Van Engelshoven echt wil dat de mentale gezondheid van studenten verbetert dan is de genomen maatregel niet genoeg: dan moet er iets worden gedaan aan de enorme, groeiende studieschulden.

Het echte probleem achter de grote hoeveelheid stress die studenten ervaren ligt bij de perverse prikkels in het huidige systeem. Studenten bouwen, afhankelijk van hoe goed hun ouders bedeeld zijn, een studieschuld op van gemiddeld 14.000 euro. En dit getal wordt gestaag groter: Studenten lenen meer en meer studenten lenen. De nationale jaarlijkse studieschuld is tussen 2011 en 2017 verdubbeld. Studenten wordt geleerd dat het normaal is om een schuld op te bouwen die zó groot is dat ze nog bijna tot hun pensioen hebben om deze af te betalen. Ze worden schuldenaar van de maatschappij. De maatschappij is echter niet gemaakt voor schuldenaren, want wie vervolgens een hypotheek wil afsluiten, vist achter het net.

De enige manier om de geestelijke gezondheid van studenten te bevorderen is ze uit deze penibele positie te halen. Daar is een hele simpele oplossing voor. In plaats van een leenstelsel komt er een terugbetaalstelsel. De studie is daarin gratis en de student krijgt extra geld om in levensonderhoud te voorzien. Krijgt de student na de studie een goede baan? Dan wordt er een inkomensheffing betaald naar aanleiding van het aantal gestuurde maanden. Er wordt dus geen lening geregistreerd, alleen een belasting geheven voor ex-studenten. Voor de overheid verandert er niks, omdat de geldstromen grofweg hetzelfde zijn. Voor de student verandert alles: geen stress meer over de financiële situatie en het afsluiten van een hypotheek wordt veel eenvoudiger. Ze worden niet meer behandeld als schuldenaren, maar als kansrijke probleemoplossers.

De constructie van de regering is bizar: eerst worden studenten gedwongen een schuld op te bouwen waarmee ze jarenlang na hun studie geen hypotheek meer kunnen afsluiten. Vervolgens probeert de regering om de psychische problemen op te lossen door het BSA een klein beetje te verlagen. De échte verandering die moet komen, is een verandering in hoe de maatschappij aankijkt tegen studenten. Alleen dan kunnen studenten positiever aankijken tegen het leven.