Stropers kijken naar ons

Een bom sloeg deze week in bij natuurbeschermers: ondanks vergaande maatregelen tegen stroperij is het aantal neushoorns in Zuid-Afrika dramatisch gedaald. Door gesjoemel met cijfers blijkt dat er nu nog maar 3550 witte neushoorns leven in Kruger Nationaal Park, zeventig procent daling binnen 10 jaar. Waarom dit schokkend is? Nergens ter wereld wordt zoveel uit de kast getrokken om deze smeltkroes van biodiversiteit te beschermen. Jaarlijks spendeert de overheid 13,5 miljoen dollar aan drones, geavanceerde radarsystemen, high-techuitrustingen en militair getrainde rangers. En daar komen de afgelopen jaren nog tientallen miljoenen bij van natuurorganisaties en steenrijke filantropen. Alles is zo’n beetje geprobeerd en nog steeds roven Mozambikaanse stropersbendes dit wereldberoemde wildpark leeg.

Hoe kán dat? Simpel: ze worden geholpen door corrupte rangers en overheidslieden die

zichzelf, vrienden of stam willen verrijken. Wie iets verder naar antwoorden zoekt, ziet een levensbedreigend probleem voor het hele Afrikaanse continent voortdurend terugkeren.

Dankzij moderne communicatiemiddelen zijn alle aardbewoners zo met elkaar vervlochten dat de rijkdom van de één met lichtsnelheid het beeldscherm van de ander bereikt. Graag of niet, beelden uit het welvarende Europa zijn het summum. De ontvanger koestert regelmatig de vurige wens om dezelfde status te bemachtigen, ongeacht de consequenties.

Wie geen middelen heeft voor een enkeltje Europa, gaat over lijken om zijn lot thuis te verbeteren. Biodiversiteit en leefgebieden worden momenteel weggevaagd voor handel in bedreigde diersoorten, bushmeat, slash-and-burn-landbouw of grondstofdelving. Ook de neushoorn-hoorn brengt snel geld in het laatje. Met een opbrengst van 60.000 dollar per kilo in Azië is het een gewild object voor criminele bendes. Dealers van deze dierendelen leven in villa’s en rijden in dure auto’s. Net als Drugs-Kingpins in onze grote steden hebben deze criminelen een enorme aantrekkingskracht op jongeren zonder toekomstverwachtingen. Het is deze verloren generatie die er ’s nachts op uit wordt gestuurd om in wildparken hun slag te slaan. De meesten hebben zelden wilde beesten gezien of oog in oog gestaan met getrainde rangers. Bij ontdekking is de kans op een dodelijk vuurgevecht groot, een straf die in het donkere bos, ver weg van de rechtbanken, schijnbaar makkelijk op te leggen is. De jonge slachtoffers zijn collatoral damage voor de maffiabazen die onaangetast een nieuwe lichting rekruteren. Leiders van deze stropersbendes worden zo steeds rijker, net als de cirkel eromheen die varieert van corrupte douanebeambten tot verdorven staatshoofden. Wanhopige jeugd zal alles blijven doen om bij deze laag te komen, zeker als zij geen enkele andere kans zien op een beter leven in de vorm van werk of onderwijs.

Een opgeheven vinger vanuit Europa richting Afrikaanse landen kan vaak rekenen op repliek doordrenkt met postkoloniale sentimenten. Gevolgd door: kijk naar jezelf. Niet geheel onterecht: biodiversiteit in Europa bevindt zich in een deplorabele staat en oerbossen zijn nagenoeg verdwenen.

China is inmiddels handig ingesprongen op deze stroeve relatie tussen Afrika en Europa. Met woekerleningen zonder moeilijke vragen breidt ze razendsnel haar invloed uit op het continent. Deze nauwe band met de grootste afzetmarkt voor dierlijke producten als leeuwenbotten, ivoor en hoorns, is de volgende mokerslag voor het bedreigde Afrikaanse dierenrijk.

Stroperij kent helaas geen eenvoudige oplossing, maar wie de situatie wil verbeteren moet niet alleen wapens en technologie geven aan rangers, maar met name vooruitzichten bieden aan de allerarmsten. Vanuit Nederland kunnen we deze geven door leiders te kiezen die herstel van natuur combineren met nieuwe banen en een radicale bestrijding van ongelijkheid. Wie dit in gang zet, blijft dankzij onze nauw verbonden wereld ook in Afrika niet onopgemerkt; op 17 maart zijn de verkiezingen.