Streng grensbeleid leidt niet tot minder migranten

Joost Niemöller stelt terecht dat de (linkse) politiek beter dient na te denken over de gevolgen van migratie. De route die hij hoogstwaarschijnlijk voorstaat, het versterken van het repressieve apparaat, is echter een doodlopende weg.

In de Volkskrant van 25 mei 2012 presenteert Joost Niemöller een aantal confronterende feiten over migratie. Daar is hij in veel opzichten in geslaagd. Hij ontkracht bijvoorbeeld de hardnekkige mythe dat ‘de Linkse kerk’ verantwoordelijk is voor de omvangrijke arbeidsmigratie uit de jaren ’60 en ’70, maakt ons duidelijk dat de migratie in de toekomst onvermijdelijk in omvang zal toenemen en vraagt aandacht voor de penibele situatie aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Vervolgens roept Niemöller de politiek als geheel, maar met name linkse politici, op om eens goed na te denken over de gevolgen van de migratie, want “daar liggen hun belangen”.

Niemöller meent, zij het impliciet, dat de EU en Nederland een strenger grensbeleid zouden moeten voeren. Hij komt tot die conclusie nadat wetenschappers hem de negatieve gevolgen van migratie hebben voorgespiegeld. Waarschijnlijk heeft hij hen vervolgens niet gevraagd naar de effecten van een repressief grensbeleid. Die zijn namelijk desastreus, daar zijn vrijwel alle migratiewetenschappers het over eens.  Het migratiebeleid van de EU is wat dat betreft exemplarisch.

De EU voert al sinds de vorming van de interne markt in de jaren ’80, maar vooral na 9/11, een streng beleid aan haar buitengrenzen. Het grensagentschap Frontex, opgericht in 2004, patrouilleert met militair materieel in de wateren van de Middellandse Zee, soms zelfs in het territorium van de emigratielanden. In het kader van de ‘European Neighbourhood Policy’ (ENP) dienen de ‘partner-landen’ verregaande maatregelen te nemen om de illegale migratie aan te pakken. De EU is ook niet te beroerd om haar ‘partners’ een handje te helpen: aan het Libië van Kadhafi (overigens niet officieel onderdeel van ENP) werd bijvoorbeeld een digitale muur aangeboden, compleet met drones, om migranten aan zijn zuidelijke grens tegen te houden. Dit plan heeft dankzij de Arabische revoluties uiteindelijk geen doorgang gevonden.

De resultaten van het EU-beleid liegen er niet om. De migratiecijfers zijn volgens Eurostat niet structureel gedaald. De mensensmokkel is fors toegenomen en heeft zich de afgelopen twee decennia ontwikkeld tot een bloeiende ‘business’ die zich over heel Noord- en Midden-Afrika uitstrekt. Volgens een aantal wetenschappers is er een duidelijke correlatie tussen de professionalisering van de mensensmokkel en het verstevigen van de Europese buitengrenzen.  Immers, als er wel heel veel ‘vraag’ is naar migratie, maar geen ‘aanbod’ in de vorm van ruimhartige opties om legaal naar Europa te migreren, is het niet zo vreemd dat de mensensmokkel-industrie fors groeit.

Het meest pijnlijke thema is echter de humanitaire situatie van de migranten. De EU heeft met haar beleid ervoor gezorgd dat zij worden gedwongen te kiezen voor langere, gevaarlijkere vaarroutes naar het Europese vasteland waardoor het aantal dodelijke slachtoffers fors is gestegen. Verder worden de migranten opgevangen in vluchtelingenkampen die door serieuze commentatoren weinig vleiend worden vergeleken met de ‘Lager’ in Nazi-Duitsland.

Dit is slechts een summiere samenvatting van de gevolgen van het EU-beleid. Het is evident dat repressie het Europese migratieprobleem niet oplost, maar verergert. Een streng migratiebeleid schrikt migranten niet af, die blijven in ongeveer even grote getalen komen, maar zorgt er wel voor dat zij onderdeel worden van een illegale onderklasse die voor veel sociale problemen zal zorgen. In alle regio’s waar een repressief migratiebeleid is gevoerd, te weten de VS, de EU en zelfs in de autocratische Perzische Golf, zien we deze zelfde ontwikkeling. Het is daarom jammer dat Niemöller, na een harde maar terechte feitenanalyse, tot een teleurstellend verkeerde conclusie komt. Wij moeten niet vruchteloos nadenken hoe we de migranten buiten de deur kunnen houden, maar hoe wij hen in de toekomst het beste kunnen opvangen zonder de verzorgingsstaat teveel uit te hollen. Het is ongetwijfeld geen gemakkelijke politieke boodschap, maar de wereldwijde migrantenpopulatie zal over een aantal decennia volgens schattingen bijna verdubbelen naar 405 miljoen. Aangezien repressie een doodlopende weg is gebleken, moeten wij een ander antwoord op het naderend migratieprobleem zien te formuleren.

Ik geef toe dat ik zelf de panklare oplossing ook niet voorhanden heb. Wel ben ik er oprecht van overtuigd dat het denkkader dat ik voorstel, misschien wel het enige juiste is.