‘Stikstofpauze kabinet remt energietransitie heel hard af’
De energietransitie loopt extra vertraging op door de crisis waarin het kabinet verkeert. Veel projecten staan op de rem omdat er nog geen begin is gemaakt met voortvarend beleid om de stikstofuitstoot aan te pakken. Dat zeggen Doekle Terpstra (voorzitter van Techniek Nederland) en Olof van der Gaag (directeur van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie) in de podcast Betrouwbare Bronnen. Ze vinden dat het kabinet ‘nu eindelijk eens knopen moet doorhakken’.
Olof van der Gaag wijst erop dat Nederland de 60 procent Co2-reductie die de regering in 2030 wil bereiken niet haalt: “Nederland koerst volgens het Planbureau voor de Leefomgeving nu af op 45 procent reductie. Dat is op zich een prestatie, want de bevolking en de economie groeit. Maar er moet nog wel een heel dikke schep bovenop voor je op 60 procent zit.”
De noodzakelijke versnelling wordt geblokkeerd door kabinetsgetreuzel. “De energietransitie zorgt ervoor dat stikstofuitstoot omlaaggaat. Maar zolang je het stikstofprobleem niet aanpakt, worden er geen vergunningen afgegeven”, zucht Van der Gaag. “We gaan op dit moment massaal over op warmtepompen en we gaan elektrisch rijden. Daarvoor moet het elektriciteitsnet versterkt worden. En dat kan niet zonder vergunning.”
Volgens Doekle Terpstra is Nederland ‘in een totaal beklemde situatie terechtgekomen’. Hij is niet blij met de wens van het CDA om het voorgenomen stikstofbeleid ter discussie te stellen. “Ogenschijnlijk zou je kunnen zeggen: laten we wat marchanderen met het doeljaar 2030 of met de depositieberekening. Maar zodra je aan een van die knopjes gaat draaien, is er een weer een druppel die de emmer doet overlopen. Dat weet iedereen. En dan kom je opnieuw vast te zitten in rechterlijke uitspraken.”
Tegen het kabinet zegt de voorzitter van de installatiebranche: “Stop nu eens met praten en ga aan de slag! Nu op de pauzeknop te drukken heeft een enorme maatschappelijke impact. Doe wat! Ga afspraken maken met individuele boeren. Hou niet heel Nederland in deze beklemde situatie. We worden gegijzeld doordat de politiek niet kiest.” Hij noemt het kabinet ‘lafhartig’ als het zijn beleid afhankelijk maakt van besluitvorming in de provincies.
Als de grote uitstoters, de ‘piekbelasters’, snel worden uitgekocht, komt er ruimte vrij om de energietransitie niet af te remmen maar te versnellen, zegt Van der Gaag van de duurzame energiebedrijven. “Bij alle projecten voor de klimaattransitie heb je kortstondig stikstofuitstoot. Daarna realiseren ze tientallen jaren een reductie van alle uitstoot die er maar is. Alleen vanwege dat kleine plukje uitstoot in de bouwfase liggen die projecten nu heel vaak stil. Nederland heeft zich heel lelijk in de hoek geschilderd door het aanpakken van het stikstofprobleem te lang uit te stellen. Omdat het kabinet steeds bezig was met een overkoepelend plan, gebeurde er maar steeds niets op dat terrein.”
Van der Gaag heeft een concreet voorstel om snel voortgang te boeken: “Laat energietransitie-projecten die tijdens hun levensduur heel veel uitstoot reduceren alvast beginnen. Dus als je bijvoorbeeld binnen een jaar de uitstoot bij de bouw teniet hebt gedaan, zou zo’n project door moeten gaan. De Europese Commissie heeft al gezegd: de energietransitie is van overwegend, zwaar publiek belang en dat betekent dat je sommige regels even aan de kant mag zetten. Dan kan Nederland de 60 procent Co2-reductie in 2030 alsnog halen. Veel projecten kun je in anderhalf à twee jaar bouwen, maar het duurt vaak acht tot tien jaar voor je een vergunning krijgt.”
Ondanks de vertraging gaan er ook dingen goed in Nederland. Zo is Nederland is volgens Van der Gaag ‘Europees zonnepanelen-kampioen’: “We hebben een enorme inhaalslag gemaakt. De windparken op zee die in Nederland worden gemaakt zijn van wereldklasse. En in maart hadden we een record: 53 procent van de verbruikte energie was duurzaam opgewekt.”