Stiekeme Sywert eiste geld en geheimhouding

In de omstreden mondkapjesdeal tussen Sywert van Lienden en het ministerie van VWS, was het Van Lienden die alle voorwaarden dicteerde en het ministerie dat schijnbaar overal klakkeloos gehoor aan gaf. Zo was het Van Lienden die een hogere prijs eiste, vrijheid van ondernemerschap en een geheimhoudingsclausule. Hij kreeg alles waar hij om vroeg, zo meldt de Volkskrant. Ondertussen laat de NOS weten dat zelfs de mensen die voor de zogenaamde non-profit werkten, er niet van op de hoogte waren dat met de deal grof geld werd verdiend.

De Volkskrant is in bezit van geheime onderhandelingsstukken die nog niet zijn gedeeld met de Tweede Kamer. Die spreken op tal van punten de uitleg tegen die demissionair minister van Medische Zaken Tamara van Ark (VVD) deze week gaf. Volgens haar had Van Lienden simpelweg een goed aanbod voor veel mondkapjes in een tijd van schaarste en was er geen reden niet op dat aanbod in te gaan. In werkelijkheid was Van Lienden al aan het onderhandelen toen zijn bedrijf nog niet eens bestond en werd het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) omzeild. Waar andere partijen via het LCH moesten onderhandelen, deed Van Lienden dat rechtstreeks via het ministerie van Volksgezondheid (VWS). Overigens tot grote onvrede van datzelfde LCH dat Van Lienden eerder al door de beveiliging het pand had laten uitzetten.

Namens VWS werden de onderhandelingen met Van Lienden gevoerd door secretaris-generaal van het ministerie van Financiën Bas van den Dungen. Die viel formeel onder minister Wopke Hoekstra, maar was destijds grotendeels actief voor VWS. Hoe die onderhandelingen eruitzagen, wordt duidelijk in de stukken in handen van de Volkskrant die schrijft:

“De voorman van de non-profitorganisatie Hulptroepen Alliantie stelt in het 12 pagina’s lange stuk tal van eisen. Zo wil Van Lienden ‘de quality control’ van de mondkapjes in eigen hand houden, eist hij ‘een duidelijk afnameschema’ zonder al te veel inmenging van het LCH en bedingt hij ‘vrijheid voor ondernemerschap’. ‘Inkoop voor LCH vindt plaats via nieuw op te richten entiteit: Relief Goods Alliance bv.’ Van Lienden geeft meteen aan dat hij als commerciële partner een hogere prijs gaat bedingen dan hij eerder deed namens zijn non-profitorganisatie.”

Demissionair minister van Financiën en CDA-leider Wopke Hoekstra wil geen commentaar geven op de affaire rond Sywert van Lienden die meeschreef aan het partijprogramma van het CDA.

Terwijl Van Lienden (ruim 9 miljoen euro) en zijn partners Bernd Damme en Camille van Gestel (beiden ruim 5 miljoen euro) financieel binnenliepen op de mondkapjesdeal, verkeerden lagere ambtenaren en medewerkers van het LCH nog altijd in de overtuiging dat de samenwerking ‘om niet was’, zoals Van Lienden zelf lange tijd volhield. ‘Er is tegen ons altijd gezegd dat deze partij door moest gaan omdat het onbezoldigd was’, zegt een van hen tegen de krant. Die misleiding bestond niet alleen aan de kant van de overheid, maar ook bij de medewerkers van Van Lienden zelf, zo blijkt uit onderzoek van de NOS.

Volgens medewerkers was er intern ‘geen onderscheid tussen de commerciële BV en de non-profit-organisatie’. Een betrokkene verklaart tegenover de NOS dat intern steeds werd benadrukt dat alles non-profit gebeurde, ‘ook de deals met de overheid’. Van Lienden zelf zei na alle onthullingen dat ‘de mythe’ van een non-profitorganisatie ‘buiten hem om’ was ontstaan, maar daarover zegt een betrokkene: ‘Hoe had dat duidelijk moeten zijn als het zelfs voor de mensen die daar maandenlang elke dag hebben gezeten een totale schok was?’

De NOS heeft daarnaast documenten in handen waaruit blijkt dat vanuit Van Lienden en zijn compagnons voortdurend naar zakenpartners wordt gecommuniceerd dat alles zonder winstoogmerk gebeurde. De commerciële bv wordt wel genoemd, maar daarbij werd benadrukt dat die in dienst van de non-profit opereerde. Het was pas na de eerste onthullingen van de Volkskrant en Follow The Money dat de mensen en bedrijven als CoolBlue en Randstad die belangeloos met Van Lienden samenwerkten, ontdekten dat ze bedrogen waren.